عرصه سوم: هيأت وزيران در جلسه مورخ 6/10/1371 بنا به پيشنهاد شماره 63159 مورخ 8/7/1370 وزارت كار و امور اجتماعي، به استناد تبصره (5) ماده (131) قانون كار جمهوري اسلامي ايران- مصوب 1369- آئين نامه زير را تصويب نمود:
فصل اول – چگونگي تشكيل انجمنهاي صنفي و كانونهاي مربوط
ماده 1- در اجراي ماده (131) قانون كار جمهوري اسلامي ايران،[1] به منظور حفظ حقوق و منافع مشروع و قانوني و بهبود وضع اقتصادي كارگران و كارفرمايان، كه خود متضمن حفظ منافع جامعه نيز باشد، كارگران مشمول قانون كار و كارفرمايان هر حرفه يا صنعت ميتوانند با رعايت مقررات قانوني و اين آئين نامه مبادرت به تشكيل انجمن صنفي نمايند.
ماده 2- كمترين نصاب لازم براي تشكيل انجمن صنفي كارگري در سطح كارگاه ده نفر و در صنف دست كم پنجاه عضو از صنف مربوط، از كارگاههاي مختلف ميباشد. انجمن صنفي كارفرمايي، دست كم با عضويت ده شخصيت حقوقي يا حقيقي تشكيل ميشود.
تبصره – عضويت كارگران و كارفرمايان به اعتبار شغل و فعاليتهاي مختلف در انجمنهاي صنفي متفاوت مجاز است، ولي آنها نميتوانند در بيش از يك انجمن صنفي كارگري يا كارفرمايي به عنوان عضو هيأت مديره يا بازرس انتخاب شوند.
ماده 3- به منظور هماهنگي در انجام وظايف محول شده و قانوني، انجمنهاي صنفي كارگري و كارفرمايي هر صنعت يا حرفه يك استان ميتوانند مطابق اين آئين نامه نسبت به تشكيل كانون انجمنهاي صنفي آن صنعت يا حرفه در آن استان اقدام نمايند.
تبصره 1–كانونهاي انجمنهاي صنفي حرفه يا صنعت خاص در استانها از اجتماع اعضاي اصلي هيأت مديره دست كم پنج انجمن صنفي مربوط تشكيل ميشود. ( اين كانونها ميتوانند داراي تشكيلات مركزي در سطح كشور باشند) .
تبصره 2 ـ تا زماني كه تعداد انجمنهاي صنفي خاص حرفه يا صنعت يك استان جهت تشكيل كانون انجمنهاي صنفي خاص استان مربوط به حد نصاب لازم نرسيده باشد بر اساس تبصره 1 اين ماده انجمنهاي صنفي خاص حرفه يا صنعت حداقل پنج استان ميتوانند به طور مجزا نسبت به تشكيل كانون انجمنهاي صنفي صنعت يا حرفه خاص سراسر كشور اقدام كنند.
تبصره 3 ـ مجمع كانون عالي انجمنهاي صنفي كارگري يا كارفرمايي توسط نمايندگان معرفي شده از سوي كانونهاي انجمنهاي صنفي حرفه يا صنعت خاص سراسر كشور به تعداد انجمنهاي صنفي عضو نمايندگان معرفي شده از طرف انجمنهاي صنفي حرفه يا صنعت كه موفق به تشكيل كانون سراسري مربوط نشدهاند تشكيل ميشود.
تبصره 4 ـ تعداد 5 نفر از 9 نفر اعضاي اصلي و دو نفر از چهار نفر اعضاي علي البدل هيأت مديره كانون عالي انجمنهاي صنفي را كانون انجمنهاي صنفي صنايع انتخاب و معرفي ميكند. هر كانون انجمنهاي صنفي حرفه يا صنعت خاص حداكثر ميتواند يك نفر از اعضاي هيأت مديره كانون عالي انجمنهاي صنفي كارگري يا كار فرمايي را انتخاب كند.
تبصره 5 ـ در صورتي كه در يك استان بيش از يك انجمن صنفي در يك صنعت يا حرفه تشكيل شود با توجه به تعداد اعضا كليه انجمنهاي صنفي داراي حق رأي بوده و نماينده استان با نظر و انتخاب اعضاي انجمنها در كانون عالي انتخاب ميشوند.[2]
ماده 4- كانونهاي انجمنهاي صنفي صنعت يا حرفه خاص در هر استان ميتوانند جداگانه نسبت به تشكيل كانون انجمنهاي صنفي صنايع و كانون انجمنهاي صنفي حرف آن استان اقدام نمايند.
تبصره – كانون انجمنهاي صنفي صنايع يا حرف در هر استان توسط نمايندگان معرفي شده از سوي كانونهاي صنفي يا حرفه خاص آن استان به تعداد انجمنهاي صنفي عضو و نمايندگان معرفي شده از طرف انجمنهاي صنفي كه كانون مربوط را ندارند، تشكيل ميشود.
ماده 5- كانون انجمنهاي صنفي هر استان از نمايندگاني كه كانون انجمنهاي صنفي صنايع و كانون انجمنهاي صنفي حرف آن استان معرفي ميكنند، تشكيل ميشود.
تبصره – تعداد پنج نفر از نه نفر اعضاي اصلي و دو نفر از چهار نفر اعضاي علي البدل هيأت مديره كانون استان را، كانون انجمنهاي صنفي صنايع انتخاب و معرفي ميكند.
ماده 6- كانون عالي انجمنهاي صنفي سراسر كشور توسط هيأت مديره كانون انجمنهاي صنفي دست كم پنج استان تشكيل ميشود.
فصل دوم – هيأت مؤسس و اركان انجمنهاي صنفي و كانونهاي مربوط
ماده 7- به منظور تأسيس انجمنهاي صنفي و كانونهاي مربوط، هيأتي به نام هيأت مؤسس مركب از دست كم سه نفر از افراد ذي ربط با توجه به نوع تشكل، انجمنهاي صنفي و كانونهاي مربوط، براي فراهم آوردن مقدمات لازم تشكيل ميشود.
تبصره – وظايف هيأت مؤسس عبارتند از:
1- تهيه پيش نويس اساسنامه با رعايت مواد (12) و (13) اين آئين نامه.
2- تهيه فهرست مشخصات داوطلبان عضويت.
3- دعوت از اعضا جهت شركت در مجمع عمومي به منظور تصويب اساسنامه و انجام انتخابات.
ماده 8- اركان انجمن صنفي عبارت است از:
1- مجمع عمومي
2- هيأت مديره
3- بازرسان
تبصره – چگونگي تشكيل مجامع عمومي، حدود وظايف و اختيارات هيأت مديره و بازرسان در اساسنامه انجمن تعيين خواهد شد.
ماده 9- اركان كانون انجمنهاي صنفي استان به شرح زير ميباشد:
1- مجمع عمومي نمايندگان
2- هيأت مديره كانون استان
3- بازرسان
تبصره – چگونگي تشكيل مجمع عمومي نمايندگان، حدود وظايف و اختيارات هيأت مديره كانون استان و بازرسان در اساسنامه انجمن تعيين ميشود.
ماده 10 – اركان كانون عالي انجمنهاي صنفي سراسر كشور بدين شرح است:
1- مجمع عمومي سراسري نمايندگان.
2- هيأت مديره كانون عالي.
3- بازرسان.
تبصره- چگونگي تشكيل مجمع عمومي سراسري نمايندگان، حدود وظايف و اختيارات هيأت مديره كانون عالي بازرسان در اساسنامه كانون عالي تعيين خواهد شد.
ماده 11- هيأت مديره انجمنهاي صنفي و كانونهاي مربوط مكلفند دست كم سه ماه قبل از پايان دوره، مجمع عمومي را براي تجديد انتخابات دعوت نمايند.
هيأت مديره انجمنهاي صنفي و كانونهاي مربوط تا تعيين هيأت مديره جديد كليه مسئوليتهاي قبلي را به عهده خواهند داشت.
تبصره 1- بازرسان با يك سوم از اعضا ميتوانند در هر زماني كه تشخيص ميدهند نسبت به تشكيل جلسه مجمع عمومي اقدام نمايند.
تبصره 2- حداكثر دو ماه پس از پايان دوره، بازرس نسبت به تشكيل مجمع عمومي و تجديد انتخابات اخطار ميدهد. يك سوم اعضا حداكثر تا چهار ماه فرصت دارند تا نسبت به تشكيل مجمع عمومي و تجديد انتخابات اقدام نمايند.
تبصره 3- چنانچه حداكثر شش ماه پس از پايان دوره، تجديد انتخابات صورت نگرفته باشد، بازرسان مكلفند انحلال تشكل، انجمن صنفي يا كانون مربوط را به وزارت كار و امور اجتماعي و ساير مراجع ذي ربط اعلام نمايند.
فصل سوم – چگونگي ثبت و انحلال انجمنهاي صنفي و كانونهاي مربوط
ماده 12 – كمترين اطلاعات و مشخصاتي كه بايد در اساسنامه انجمنهاي صنفي و كانونهاي مربوط درج شود، ظرف سه ماه از تاريخ تصويب اين آئين نامه بنا به پيشنهاد وزارت كار و امور اجتماعي به تصويب شوراي عالي كار خواهد رسيد.
ماده 13- كليه انجمنهاي صنفي و كانونهاي مربوط، كانون انجمنهاي صنفي در استان و كانون عالي انجمنهاي صنفي در كل كشور، به هنگام تشكيل موظف به تنظيم اساسنامه با رعايت مقررات قانوني و طرح و تصويب آن در مجمع عمومي مربوط و ثبت در وزارت كار و امور اجتماعي ميباشند.
ماده 14- ثبت اساسنامه انجمنهاي صنفي كارگري و كارفرمايي و كانونهاي مربوط و هرگونه تغيير يا اصلاح اساسنامه، همچنين انتخاب يا تغيير مسئولان، مستلزم تسليم مدارك زير به وزارت كار و امور اجتماعي است:
1- دو نسخه تقاضانامه تأسيس انجمنهاي صنفي يا كانونهاي مربوط در مرحله اول.
2- دو نسخه اساسنامه.
3- دو نسخه صورت جلسه مجمع عمومي در خصوص تصويب يا اصلاح اساسنامه يا انتخاب يا تجديد انتخاب اعضاي هيأتهاي مديره، هيأتهاي مديره كانون استان و كانون عالي و بازرسان.
4- آگهي منتشر شده هيأت مؤسس مربوط به تأسيس انجمن صنفي كارگري يا كارفرمايي يا كانونهاي مذكور در اين آئين نامه در يكي از روزنامههاي كثير الانتشار يا روزنامههاي محلي.
5- يك نسخه صورت اسامي شركت كنندگان در مجمع عمومي كه به امضاي ايشان رسيده باشد.
ماده 15- وزارت كار و امور اجتماعي پس از دريافت مدارك ياد شده در ماده (14) در صورت تكميل و صحت مدارك ظرف يك ماه نسبت به ثبت، صدور گواهي صحت انتخابات و انتشار آگهي ثبت در روزنامه رسمي كشور و يكي از روزنامههاي كثيرالانتشار به هزينه تشكل ذي ربط اقدام خواهد نمود.
تبصره- وزارت كار و امور اجتماعي مكلف است هنگام ثبت، مراقبت نمايد كه وظايف مصوب در اساسنامه با ساير قوانيني كه وظايف خاصي را براي صنوف پيش بيني نموده است، از قبيل قوانين نظام صنفي، نظام پزشكي، كانون وكلاي دادگستري و …، تداخل يا مغايرت نداشته باشد.
ماده 16- ثبت دو تشكل، انجمن صنفي يا كانونهاي مربوط با يك نام و تحت يك عنوان مجاز نيست.
ماده 17- انحلال انجمنهاي صنفي كارگري يا كارفرمايي يا كانونهاي مربوط موجب تضييع حق يا اسقاط تكليف دو طرف قرارداد در پيمانهاي دسته جمعي منعقد شده قبلي نخواهد بود.
تبصره – ايفاي تعهدات و تصفيه حسابها به عهده هيأتهاي تصفيه تشكل، انجمن صنفي كارگري يا كارفرمايي يا كانونهاي مربوط، به انتخاب مجمع عمومي خواهد بود. در صورت عدم انتخاب، بازرسان و رئيس هيأت مديره اين وظيفه را عهده دار خواهند بود.
ماده 18- پس از انحلال انجمن صنفي كارگري يا كارفرمايي يا كانونهاي مربوط ثبت آن از سوي وزارت كار وامور اجتماعي لغو و مراتب به هزينه آن تشكل در روزنامه رسمي كشور و يكي از روزنامههاي كثير الانتشار جهت اطلاع عموم درج خواهد شد.
تبصره ـ انجمنهاي صنفي و كانونهاي مربوط ميتوانند به منظور تأمين بخشي از هزينههاي ثبت و آموزش انجمنها، كمك هايي را به وزارت كار و امور اجتماعي اعطا نمايد تا در موارد تعيين شده مصرف نمايد.[3]
ماده 19- ثبت تشكلهاي صنفي موضوع اين آئين نامه و نظارت بر انتخابات و فعاليت آنها به عهده وزارت كار و امور اجتماعي است. در صورتي كه اداره كل سازمانهاي كارگري و كارفرمايي در وزارتخانه ياد شده، فعاليت انجمن صنفي يا يكي از اعضاي هيأت مديره آن را مغاير با قوانين و مقررات تشخيص دهد، مراتب را جهت اخذ تصميم، حسب مورد به هيأت حل اختلاف يا دادگاه صالح، ارجاع ميكند.
ماده 20- كليه انجمنهاي صنفي و كانونهاي مربوط مكلفند تاريخ تشكيل مجامع عمومي خود را دست كم پانزده روز قبل از تشكيل و بدون احتساب ايام تعطيل، به طور كتبي به وزارت كار و امور اجتماعي اعلام نمايند.
فصل چهارم- وظايف و اختيارات انجمنهاي صنفي و كانونهاي مربوط
ماده 21- وظايف و اختيارات انجمنهاي صنفي كارگري به شرح زير است:
1- كوشش در جهت استيفاي حقوق و خواستهاي مشروع و قانوني اعضا.
2- دريافت حق عضويت و كمكهاي داوطلبانه به ترتيبي كه در اساسنامه مقرر ميشود.
3- همكاري در جهت تأسيس و تقويت شركتهاي تعاوني، صندوق قرض الحسنه، همچنين تلاش در جهت تأمين امكانات رفاهي اعضا با رعايت مقررات مربوط.
4- همكاري با وزارت كار و امور اجتماعي در جهت شناخت مشكلات كارگري و اجراي قانون كار.
5- عضويت در كانون انجمنهاي صنفي استان پس از تصويب مجمع عمومي مربوط.
6- فعاليت مشترك با كانون انجمنهاي صنفي استان و كانون عالي انجمنهاي صنفي سراسر كشور در حدود قوانين و مقررات كشور.
7- همكاري با ساير تشكلهاي كارگري و كارفرمايي و انجام ساير وظايف و اختياراتي كه به موجب قانون بر عهده انجمنهاي صنفي قرار داده شده است.
ماده 22- وظايف و اختيارات كانونهاي استان وكانون عالي انجمنهاي صنفي كارگري به شرح زير است:
1- ايجاد هماهنگي بين انجمنهاي صنفي و كانونهاي انجمنهاي صنفي استانها.
2- همكاري با دستگاههاي اجرايي و مراجع ذي ربط به منظور حسن اجراي قوانين و مقررات مربوط به تشكلهاي كارگري، از راههاي مختلف از جمله برگزاري گردهماييهاي مربوط.
3- ارائه نظر مشورتي و حقوقي در خصوص تهيه لوايح و طرحهاي مربوط به قوانين كار و تأمين اجتماعي، مسايل رفاهي و حقوق قانوني كارگران به مراجع ذي ربط.
4- انتخاب نمايندگان قانوني كارگران در مراجع و مجامع قانوني داخلي و بين المللي با توجه به آئين نامه ماده (136) قانون كار[4] و مقررات مربوط.
5- كوشش در جهت استيفاي حقوق صنفي و خواستهاي مشروع و قانوني اعضا.
ماده 23- وظايف و اختيارات انجمنهاي صنفي و كانونهاي انجمنهاي صنفي استاني كارفرمايي به شرح زير است.
1- كوشش در جهت استيفاي حقوق صنفي و خواستهاي مشروع و قانوني اعضا.
2- جمع آوري اطلاعات، بررسي و تحقيق درباره مشكلات، شناخت نيازها و اولويتها.
3- برنامه ريزي براي تأمين نيازها، توسعه و گسترش فعاليتها.
4- كوشش در ارتقاي ظرفيت توليد، انتقال و نوآوري تكنولوژيك.
5- سعي در بهبود و كيفيت توليد، با بررسي، شناخت و استقرار روشهاي نوين كنترل كيفيت.
6- كوشش در جهت هماهنگي در آموزش و تأمين نيروي انساني مورد نياز، همكاري با وزارت كار و امور اجتماعي و ساير دستگاهها و نهادهاي ذي ربط براي انجام آموزشهاي مربوط به حفاظت فني و بهداشت كار.
7- همكاري در جهت تأسيس و تقويت شركتهاي تعاوني مرتبط با وظايف انجمن.
8- قبول مسئوليت و همكاري با وزارتخانهها، سازمانها و نهادهاي رسمي در انجام وظايف و تكاليفي كه اين دستگاهها به كانونهاي استاني انجمن محول ميكنند و آمادگي براي ارائه مشورتهاي لازم به آنها.
9- عضويت و ايجاد ارتباط با تشكلها و سازمانهاي مرتبط با وظايف انجمنهاي صنفي يا كانونهاي استاني، در داخل يا خارج از كشور در چهارچوب فعاليتهاي صنفي و قوانين و مقررات كشور.
10- جمع آوري حق عضويت و كمكهاي داوطلبانه به ترتيبي كه در اساسنامه مقرر ميشود.
11- همكاري با انجمنهاي صنفي كارگري يا كانونهاي استاني و ديگر انجمنهاي صنفي كارفرمايي و ساير تشكلهاي كارفرمايي.
12- ارائه نظر مشورتي و حقوقي در خصوص تهيه لوايح و طرحهاي مربوط به قوانين كار و تأمين اجتماعي و مسايل رفاهي و حقوق قانوني كارفرمايان به مراجع ذي ربط.
ماده 24- ساير اختيارات كانون عالي انجمنهاي صنفي كارفرمايي علاوه بر موارد مندرج در ماده (23) به شرح زير است:
1- ايجاد هماهنگي بين انجمنهاي صنفي و كانونهاي انجمنهاي صنفي استانها.
2- همكاري با دستگاههاي اجرايي و مراجع ذي ربط جهت حسن اجراي قوانين و مقررات مربوط.
3- انجام تحقيقات لازم به منظور ارائه نظر مشورتي در خصوص تهيه لوايح و طرحهاي مربوط به قوانين كار و تأمين اجتماعي.
4- ارائه نظرات حقوقي جهت دفاع از حقوق اعضا.
5- انتخاب نمايندگان قانوني كارفرمايان در مراجع و مجامع قانوني داخلي و بين المللي يادشده در قانون كار و آئين نامههاي مربوط.
[1] بنگ به ص 70 همين مجموعه
[2] تبصره هاي 5- 2 توسط هيأت وزيران در جلسه مورخ 11/5/1377 بنا به پيشنهاد شماره 73613 مورخ 4/9/1375 وزارت كار و امور اجتماعي تصويب شده است.
[3] اين تبصره توسط هيأت وزيران در جلسه مورخ 21/9/1372 با عنايت به نظر رياست محترم مجلس شوراي اسلامي و بنا به پيشنهاد شماره 13486 / ف مورخ 24/7/1372 وزارت كار و امور اجتماعي به تصويب رسيده است.
[4] ماده 136 اشعار ميدارد: “كليه نمايندگان رسمي كارگران جمهوري اسلامي ايران در سازمان جهاني كار، هيأتهاي تشخيص، هيأتهاي حل اختلاف، شوراي عالي تأمين اجتماعي، شوراي عالي حفاظت فني و نظاير آن، حسب مورد، توسط كانون عالي شوراهاي اسلامي كار، كانون عالي انجمنهاي صنفي كارگران و يا مجمع نمايندگان كارگران انتخاب خواهند شد.
تبصره 1- آئين نامه اجرائي اين ماده با پيشنهاد شوراي عالي كار به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.
تبصره 2- در صورتي كه تشكلهاي عالي كارگري و كارفرمائي موضوع اين فصل ايجاد نشده باشند، وزير كار و امور اجتماعي ميتوانند نسبت به انتخاب نمايندگان مزبور در مجامع، شوراها و هيأتهاي عالي اقدام نمايد”.
آئين نامه اجرايي اين ماده در تاريخ 11/6/1371 به تصويب هيأت وزيران رسيده است.
