عرصه سوم: انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران یکی از نهادهای مدنی پر سابقه و آوازه ایرانی است که این روزها همچون دیگر نهادهای مدنی از فعالیت رسمی و تشکیلاتی باز مانده است. این انجمن که چهار سال پیش با حکم دادستان وقت تهران پلمب شده بود به مناسبت “روز خبرنگار” بیانیه ای صادر کرده و خواستار بازگشایی مجدد این نهاد مدنی شده است.
انجمن صنفی روزنامه نگاران جانشین سندیکایی بود که روزنامه نگاران ایرانی پیش از وقوع انقلاب تاسیس کرده بودند اما حوادث پس از انقلاب منجر بدان شد تا این سندیکا از فعالیت باز ماند. پس از آغاز دهه هفتاد طیف جدیدی از روزنامه نگاران در صدد راه اندازی یک انجمن صنفی جدید برای روزنامه نگاران برآمدند که البته با مخالفتهایی از سوی اعضای سندیکای قدیم روبرو شد اما روی کار آمدن یک دولت اصلاح طلب، اعضای این سندیکا نیز با تشکل جدید همصدا شدند و بدین ترییب سندیکای روزنامه نگاران دوره تازه ای از فعالیت خویش را با نام انجمن آغاز کرد و با جذب تعداد بیشماری از نسل جدید روزنامه نگاران به یکی از بزرگترین نهادهای صنفی-مدنی ایران تبدیل شد.
برپایی نشستهای ماهانه و سالانه در انجمن به مناسبتهای مختلف، برگزاری انتخابات منظم برای انتخاب اعضای هیات مدیره، ارائه تسهیلات رفاهی و آموزشی برای اعضا، اعتراض به تهدید و بازداشت روزنامه نگاران و تلاش برای بوجود آوردن یک نظام صنفی برای روزنامه نگاران کشور از جمله فعالیتهای مهم این انجمن پس از شروع فعالیت مجدد بوده است اما حوادث سال 88 این انجمن را نیز تحت تاثیر خویش قرار داد و منجر به تعطیلی یکی از بزرگترین نهادهای جامعه مدنی ایران شد.
انجمن در بیانیه خویش ابتدا به تشریح آنچه که در این سالها بر آن گذشته است می پردازد و می نویسد:” توقیف پی درپی مطبوعات آزاد و مستقل و به بند-کشیدن دهها روزنامه نگار دراین مدت کمترین تردیدی دراین باره که ایران بزرگترین زندان روزنامه نگاران شده است، برجای نمی گذارد . تنها در چهار سال گذشته بیش از ۲۰۰ تن از روزنامه نگاران بازداشت و زندانی و به مجازاتهای حیرت انگیز سالها حبس و محرومیت از فعالیتهای مطبوعاتی محکوم شده اند و غالب آنها ماهها سلول انفرادی را تحمل و هنوز تعداد زیادی روزنامه نگار در بدترین شرایط در زندان به سرمی برند .علاوه کنید براین وضعیت توقیف و تعطیلی بیش از ده روزنامه مستقل و آزاد را که موجبات بیکاری بسیاری از روزنامه نگاران را فراهم آورده و برناامنی شغلی و عدم استقلال حرفه ای اهل رسانه دامن زده است. در این حال، پلمپ و تعطیلی دفتر انجمن صنفی روزنامه نگاران امکان انجام هرگونه حمایتی را از این همه روزنامه نگار آسیب دیده و بیکار از بین برده است. مجموعه این شرایط مهاجرت بسیاری از روزنامه نگاران را برای امرار معاش و تامین شغل مناسب از کشور دامن زده و آنها را آواره دیار غربت کرده است.”
این نهاد سپس ضمن استقبال از تغییرات سیاسی صورت گرفته و روی کار دولت جدید خواستار بازگشایی و ادامه فعالیت این نهاد شده است و خواسته خود را این گونه مطرح کرده است:” ما امیدواریم شاهد تغییر نگاه دولت و مدیران جدید به تبع تغییر فضای جامعه و نوع رای مردم و مطالبات اجتماعی بوده و در این مسیر به اهمیت نقش خبرنگاران و روزنامه نگاران در گردش آزاد اخبار و اطلاعات در جامعه واقف باشند و بدانند بهترین و کم هزینه ترین ناقدان دولت و قدرت و ناظران بر عملکرد دستگاههای اجرایی روزنامه نگاران هستند، و از این رو مطبوعات را رکن چهارم مردمسالاری لقب داده اند و یقینا بدون وجود مطبوعات آزاد و مستقل، تحقق مردمسالاری حقیقی ممتنع است. براین پایه از دولت جدید انتظار می رود که همه محدودیت هایی را که طی سال های اخیر به بهانه های مختلف برای مطبوعات و خبرنگاران وضع شده است، رفع نماید و نگاه امنیتی و پلیسی به نهادهای صنفی و مدنی و تعطیل کردن فعالیت های آن ها را پایان بخشد، و در این دوره شاهد بازگشایی نهادهای صنفی و مدنی از جمله « انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران » باشیم تا این نهاد بتواند همچون گذشته به ارائه خدمات صنفی به روزنامه نگاران بپردازد و پشتوانه ای برای فعالیت این قشر زحمتکش و محروم در جامعه باشد.”
ماشالله شمس الواعظین نایب رییس این انجمن نیز چندی پیش در مصاحبه ای خواستار بازگشایی این انجمن شده و راهکارهایی را در این زمینه ارائه کرده بود. وی ابتدا گزارشی از چگونگی روند تعطیلی این انجمن ارائه کرد. به گفته وی پس از حوادث سال 88 و پیش از پلمب دفتر انجمن در روز خبرنگار، وزارت اطلاعات با مدیران انجمن دیدار داشته و نسبت به ادامه فعالیت این انجمن ابراز نگرانی کرده است. با این حال یک سال بعد و پس از تعطیلی انجمن مقامات وزارت اطلاعات پذیرفته بودند که تعاونی مسکن انجمن صنفی با حضور وی فک پلمب شود… وی این توافق را اولین گام برای فعالیت دوباره‌ی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران برشمرد اما به گفته وی بعد از آن، گفت‌وگوها قطع شد. وی در این مصاحبه از مساعد بودن شرایط برای راه اندازی دوباره این انجمن سخن گفته اما آن را منوط به رضایت وزارت اطلاعات دانسته است.
وی مهاجرت بسیاری از اعضای انجمن به خارج از کشور را نیز یکی دیگر از مشکلات این نهاد برای فعالیت دوباره ذکر می کند و از اعضای انجمن خواسته است تا در صورت اعلام فراخوان برای بازگشایی دوباره در مجمع عمومی شرکت کنند تا حد نصاب مورد نیاز برای تشکیل مجمع بدست آید.
شمس الواعظین بر این باور است که هنوز کیفرخواستی برای انجمن صادر نشده است و پلمب دفتر انجمن اقدامی غیر قانونی بوده است. وی در توضیحی در این رابطه می گوید:” بستن دفتر انجمن، کاری غیرقانونی است و باید در یک دادگاه صالحه به آن رسیدگی شود. هیچ نهادی حتی در جناح رقیب، ادعا ندارد که انجمن صنفی یک نهاد غیرقانونی است، بلکه می‌گویند شائبه‌هایی درباره‌ی فعالیت این انجمن وجود دارد. بنابراین بهتر است بیایند و این شائبه‌ها را برطرف کنند.”
به گفته نائب رئیس انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران این انجمن، تنها انجمنی است که عضو فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران است و در کمیته‌های عضوگیری، رفاهی و پیمان دسته‌جمعی کار روزنامه‌نگاری نیز عضویت دارد و کاملا مطابق با استانداردهای بین‌المللی فعالیت می‌کند. این در حالی است که پس از پلمب دفتر انجمن، یک نهاد صنفی موازی نیز برای روزنامه نگاران تاسیس شده است که اعضای آن را کارکنان شاغل در رسانه های حکومتی تشکیل می دهند.
