عرصه سوم- روز هشتم اکتبر برایر با 17 مهرماه روز جهانی کودک است، روزی برای حمایت از تمام خردسالان جهان و به ویژه آنان که در معرض فقر، جنگ و بیماری قرار دارند، یا از خشونت های خانگی رنج می‌برند و یا از حق آموزش و درمان برخوردار نیستند. دفاع از حقوق انسانی و قانونی کودکان امروزه بخشی از سیاست‌های ملی و بین‌المللی است و شامل حمایت همه جانبه از کودک از بدو تولد یا رسیدن به بزرگسالی است. حمایت جهانی و رسمی از کودکان از سال 1959 و با تصویب اعلامیه جهانی دفاع از حقوق کودکان در سازمان ملل وارد مرحله جدیدی شده است. این مصوبه دربرگیرنده تمام حقوق انسانی و قانونی کودکان درخانه و جامعه است. از جمله ممنوع بودن خشونت و آزار، آموزش رایگان، خدمات درمانی و همه گونه حمایت های انسانی که لازمه رشد و پرورش یک کودک است. اما با وجود تصویب قوانین لازم هنوز در اکثر کشورها میلیون‌ها کودک از بسیاری از حقوق بدیهی خود محروم اند.و با وجود گسترش کمک‌های بین‌المللی برای حمایت از کودکان در ممالک توسعه نیافته هنوز هزاران تن از آنان روزانه در معرض آسیب های ناشی از جنگ، فقر، بلایای طبیعی و یا بیماری هستند. مطابق با برآورد سازمان یونیسف تنها با اختصاص پنج دلار برای هر کودک می‌توان جان 90 درصد از اطفالی را که سالانه درمعرض مرگ ومیر هستند، نجات داد.
دولت ایران اگر چه در سال 1990کنوانسیون حقوق کودک را به طور مشروط امضا کرده است. اما بررسی و تصویب تمام مفاد لایحه در مجلس جمهوری اسلامی به علت مخالفت شورای نگهبان با بعضی از موارد آن متوقف و پس از سالها با اعلام نظر کمسیون قضایی مجلس در خطر حذف شدن از دستور کار نمایندگان قرار گرفته است. این همه درشرایطی است که بسیاری از کودکان و نوجوانان کشور همواره در معرض آزار و اذیت والدین به بهانه تنبیه کردن قرار دارند. و یا در وضعیت اسفناک اقتصادی و گسترش فقر درمیان اقشار کم درآمد روز به روز به تعداد «کودکان خیابانی و کار» درایران افزوده می‌شود. کودکانی که به جای رفتن به مدرسه در بدترین شرایط ممکن به دستفروشی و تکدی درخیابان ها بسر می برند. و در بی پناهی مطلق در معرض خشونت های جسمی و جنسی و آسیب های روانی قرار دارند.
انجمن حمایت از حقوق کودکان در بخشی از بیانیه امسال خود به مناسبت روز جهانی کودک می نویسد:
“1 – لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان بعداز سال ها تاخیر در حال حاضر با اعلام نظر کمیسیون قضایی مجلس ، در خطر حذف شدن از دستور ، مجلس قرار گرفته است ، در حالی که دلایل اعلام شده از جانب این کمیسیون و نگرانی حاصل از آن ( کم شدن از اقتدار خانواده و محدود کردن تنبیه کودکان با قرار دادن منع قانونی برای اعمال آن در فضای خانواده ) ، می توانست با مطالعه دوران کودکی ونشست با کار شناسان و تدوین کنندگان طرح بر طرف شود و حاصل سال ها تلاش گروه های مختلف به راحتی کنار گذاشته نشود و به سرنوشت و بهبودی شرایط حوزه های گو ناگون کودکان بی توجهی نشود.
2– شرایط کنونی نظام آموزشی کشور که سرنوشت و آینده بیش از 12 میلیون کودک و نوجوان را رقم می‌زند در در جه ای از نا بسامانی قرار دارد که بر خی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی استیضاح وزیر آموزش وپرورش را در دستور کار قرار داده اند . مساله تغییر نظام آموزشی ، معلم های شرکتی ، بلا تکیفی مقطع پیش دبستانی ، استخدام های بی رویه ، واگذاری مدارس و … از جمله مواردی است که نگرانی عمیق خانواده ها و فعالین حوزه کودکان را بر انگیخته است .از سوي ديگر اظهارات اخير در رسانه ها در مورد تشويق به اشتغال كودكاني كه هم در س مي خوانند و هم نان آور خانواه هايشان هستند، نفي حقوق كودكي و هم حاكي از كم اهميت شمردن آموزش رسمي و معيار هاي آن است .
3 – چاره جويي سريع و موثر براي شرایط سخت کودکان کار و خیابان با توجه به افزوده شدن به تعداد این کودکان به دلیل تنگنا های معیشتی ، تورم و افزايش بیکاری در خانوار های کم در آمد و کار گری از جمله واقيعيت هايي است که باید از جانب مسولان ذی ربط به دقت مورد بررسی كارشناسانه و اقدام دلسوزانه قرار گيرد ، چرا كه هر كودك محروم از حقوق اوليه يك زندگي بر باد رفته است .
4 – زلزله آذربایجان شرقی باعث تخریب اماکن مسکونی و آموزشی در سطح گستر ده ای شده است وبه همین دلیل جمعیت دانش آموزی این استان در مناطق زلزله زده با مشکلات عدیده ای مواجه شده است ، بدین جهت از تک تک هموطنان ، متوليان امور اسكان و وزارت آموزش و پرورش انتظار می رود که در کوتاه ترین زمان ممکن به رفع این مشکلات پرداخته شود و موجبات آموزش مناسب کودکان مناطق زلزله زده را فراهم نمایند.
5– سالهاست که کودکان مهاجر افغان برای ورود به مجاری رسمی آموزش در ایران با مشکل مواجه هستند .با وجود گشایش مختصر این امر در دو سه سال اخیر و امیدواری برای بهبود شرایط تحصیلی این کودکان ، در سال تحصیلی جاری از جانب مسئولین آموزشی برای ورود کودکان مهاجر به مدارس ایران در خواست شهريه هاي سنگيني مي شود که با توجه به شرایط معیشتی اکثریت مهاجران افغان ، پرداخت این مبالغ ناممکن می باشد و خيل عظيمي از كودكان بازمانده از تحصيل را موجب خواهد شد. “
حفظ اقتدار پدران یا دفاع از حقوق کودکان
ظاهراً از دلایل اصلی خارج شدن لایحه مربوط به حقوق کودکان از دستور کار مجلس یکی موضوع : «ازمیان رفتن اقتدار پدرسالارانه درخانواده» است. به این معنی حفظ روابط پدرسالارانه درخانواده به مفهوم حفظ قدرت پدران در حق تصمیم گیری بی چون و چرای او درمورد سرنوشت طفل و نوع رفتار با اوست. مدافعان حقوق کودک با زیر سؤال بردن اقتدار همه جانبه پدر یادآور می‌شوند که منافع کودک باید دراین قانون اولویت داشته باشد تا به هنگام لزوم و درشرایطی که زندگی او در محیط خانواده در معرض تهدید است بتوان برای نجات کودک اقدام کرد.
ثریا عزیر پناه دربخشی از مقاله خود در روزنامه آرمان می نویسد:
“زندگی کودک، حوزه‌ها و ابعاد گوناگونی دارد، موضوعی که برای فعالان حقوق کودک نگرانی ایجاد کرده، این است که به پیشنهاد کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی، لایحه جامع حمایت از حقوق کودکان، قرار است از دستور کار خارج شود، این لایحه‌ای است که سال‌های سال روی آن کار شده، در حالی‌که ما منتظر بودیم تا این لایحه در صحن علنی مجلس تصویب شود، اما متوجه می‌شویم که می‌خواهد از دستور کار خارج شود. قرار بود با تصویب این لایحه، ما یک قانون یکسان در ارتباط با کودکان داشته باشیم. اینکه این لایحه از دستور کار مجلس خارج شود، بسیار ناراحت‌کننده است، دلیلی که برای تصویب نکردن این لایحه اعلام شده، از میان رفتن صیانت خانواده و اقتدار پدر بوده است. این در حالی است که قرار بود در این لایحه منافع کودک در اولویت قرار گیرد. قوانین باید با فاکتورهای حمایتی و پیشگیرانه در نظر گرفته شود، اگر بخواهیم قانونی را به این دلیل که اقتدار پدر از میان می‌رود، لغو کنیم بسیار باعث نگرانی می‌شود. دوستان ما در مجلس تا چه اندازه با ساز و کار دوران کودکی آشنا هستند؟! مگر می‌شود یک لایحه را به این دلیل از دستور کار خارج کرد؟! مدت‌ها طول کشید تا نمایندگان مجلس هشتم با مفاهیم اجتماعی و خلاءهای قانونی در این زمینه آشنا شوند، اما زمانی‌که جابه‌جایی صورت می‌گیرد و نمایندگان تغییر می‌کنند، اهمیت و اولویت مسائل و موضوعات نیز تغییر می‌کنند، گویا باید از اول شروع کرد. در این لایحه تنبیه کودک دیگر جایی در تربیت ندارد. این لایحه باید هر چه زودتر به صحن علنی مجلس بازگردد، کمیسیون‌های اجتماعی و قضایی مجلس نیز باید کمک کنند تا لایحه هر چه زودتر تصویب شود. لازم بود که کمیسیون قضایی پیش از این اقدام، با تهیه‌کنندگان آن، وارد شور شود، اگر این لایحه به طور کامل حذف شود، ما چندین سال به عقب برمی‌گردیم، بنابراین پیشنهادم به کمیسیون قضایی مجلس این است که هر چه زودتر با تدوین‌کنندگان لایحه جلسه گذاشته و دغدغه‌های خود را مطرح کرده تا ابهامشان برطرف شود. ما در حال حاضر قانون پیشگیری از کودک آزاری را داریم، با توسل به این قانون است که یکسری اقدامات را انجام می‌دهیم، تا پیش از سال 80 و 81، در پرونده‌های کودک‌آزاری باید حتما شاکی خصوصی حضور داشت، اما پس از این قانون، کودک آزاری جرم عمومی شناخته شد و قوه قضاییه به‌عنوان شاکی می‌تواند وارد پرونده شود. با این حال این قانون تمام نیازها را پاسخ نداده است، در لایحه جامع، چند اتفاق خوب افتاده، از جمله آن اینکه براساس آن تا 18 سالگی فردکودک شناخته می‌شود. از همه اینها گذشته ایران تعهدی به ماده 42 پیمان نامه حقوق کودک دارد، براساس این ماده، کشور عضو باید به‌طور گسترده و با ابزاری مناسب مفاد پیمان نامه را به نحوی یکسان به اطلاع بزرگسالان برساند، ترویج پیمان نامه حقوق کودک از رسانه ملی تعهد دولت‌هاست، اما در کشور ما این اتفاق به‌طور کامل و جامع نیفتاده است. “
به حقوق ما احترام بگذارید
روزنامه اعتماد هم چنین به مناسبت روزجهانی کودک یاداشت تنی چند از کودکان ایرانی را چاپ کرده است.بهدخت علی پور دانش آموز ششم ابتدایی می نویسد:
” كودكي هستم با آرزوهاي بزرگ. نه آرزوي آب‌نبات و يك عالمه اسباب‌بازي. آرزوي من خيلي بزرگ است. آرزوي من از تهران بزرگ‌تر است. آرزوي من از ايران و حتي آسيا هم بزرگ‌تر است. آرزوي من به اندازه دنيا بزرگ است، شايد هم بزرگ‌تر. آرزوي من آرزويي تكراري است. آرزوي من شادي است؛ نه فقط براي خودم، نه براي خانواده‌ام و نه براي شهرم، بلكه براي تمام دنيا، حداقل تمام بچه‌هاي دنيا. شايد بپرسيد چرا شادي. چون شادي مي‌تواند براي بچه‌يي غذا باشد، مي‌تواند براي بچه‌يي پدر و مادر باشد، مي‌تواند براي بچه‌يي بازي باشد، مي‌تواند كتاب باشد، مي‌تواند شكلات يا يك آب‌نبات شيرين و رنگارنگ باشد، مي‌تواند براي بچه‌يي يك دنياي بدون جنگ باشد، ولي در كل شادي چيزي است كه وقتي ما آن را داريم لبخند مي‌زنيم، پس شايد بهتر باشد بگويم آرزوي من لبخند همه بچه‌هاي دنياست. آرزوي من اين است كه ديگر كودكي فال‌فروش نبينم. آرزوي من اين است كه بچه‌يي از گرسنگي نميرد. آرزوي من اين است كه بچه‌يي مريض نباشد. آرزوي من اين است كه ديگر عددهاي بزرگي كه آمار كودك‌آزاري را نشان مي‌دهند، نبينم. آرزوي من اين است كه ديگر بدي نبينم. آرزوي من اين است كه بچه‌يي با آرزوي بيدار شدن نخوابد. آرزوي من اين است كه ديگر بچه‌يي در اثر بمبگذاري‌ها نميرد. آرزوي من اين است كه مرزي ميان كشورها نباشد. آرزوي من متحد بودن همه جهان است تا لبخند بر لب كودكانش بنشاند. “
روز جهانی کودک بر همه کودکان دنیا مبارک باد.
