عرصه سوم: کمی پیش از آن که چله‌ی کوچک تمام شود و دشت‌های بختیاری بارور زاییدن سبزینگی شوند، رودخانه‌ها در بستر پاکشان گلستان می‌شوند، خشت های سرو، گلدان و بته سرکج قالی‌های بختیاری به فرخندگی آمدن نوروز تنی به پالیدگی رودخانه می‌زنند.
در مناطق بختیاری نشین با خانه‌تکانی که به طور معمول دو هفته قبل از عید شروع می‌شود به استقبال سال نو می‌روند. فرش‌های آویخته از در و دیوار بیشتر از هر چیز دیگر به انسان یادآوری می‌کند که عید نزدیک است، آب ریختن دانه‌هایی مانند گندم، عدس و ماش برای تهیه سبزه‌ی سفره هفت‌سین نیز از حدود ده روز قبل از عید آغاز می‌شود.
در بختیاری به خاطر موقعیت طبیعی و اقلیم کشاورزی به سبزه عید اهمیت زیادی داده می‌شود و سبزه‌ها اغلب یک یا سه است چرا که سبزه نشانه شروع سالی سبز و پر برکت به خصوص در زمینه زراعی است. در گذشته‌ای دور سبزه را از صحرا می‌چیدند، آنرا در بشقابی می‌گذاشتند و پای آن را خاک ریخته و برای سبز ماندن به آن آب می‌دادند.
رسم سمنو پختن نیز از رسومی است که در این منقطه به آن اهمیت زیادی داده می‌شود. با توجه به پیوند سنت‌های ملی و مذهبی سمنو را از “حضرت زهرا (س)” می‌دانند و معتقدند سمنو وقتی کامل پخته می‌شود که “حضرت زهرا (س)” دست خود را روی آن بگذارند.
قبل از تحویل سال نو، سفره‌ی هفت‌سین را پهن می‌کنند؛ علاوه بر هفت‌سین گذاشتن قرآن، گلاب، آینه، تخم‌مرغ‌های رنگی، و انواع آجیل‌ها و میوه و شمع یا چراغی (که تا هنگامی که خودش خاموش نشود خاموش نمی‌کنند) در سفره مردم مرسوم است.
عشایر بختیاری همزمان با تحویل سال به مکان سبزتری رفته و سیاه‌چادر خود را در آنجا بر پا می‌کنند، در هنگام تحویل سال بزرگ خانواده قرآن می‌خواند و همه برای شروع نیک یا قرآن می‌خوانند یا روی آیات قرآن نگاه می‌کنند.
پدر خانواده بین صفحات قرآن پول گذاشته و بعد از تحویل سال آن پول را بین اعضای خانواده تقسیم می‌کند؛ این پول نشانه برکت و رزق و روزی است.
مردم منطقه بختیاری به طور معمول به قدم اولین کسی که روز عید پایش را در خانه می‌گذارد، معتقدند. اگر کسی قدمش برای اهالی خانه خوب بوده باشد از او دعوت می‌کنند تا اولین کسی باشد که به خانه آنها وارد می‌شود.
بختیاری‌ها می‌گویند با رفتن چله کوچک در روزهای پایانی اسفند، زمین نفس می‌کشد، همه چیز برای زندگی و سرزندگی آماده می‌شود. هر آنچه از آیین‌های سوگواری مانده تا پیش از آمدن نوروز برگزار می‌کنند، تن‌پوش سیاه و سوگ‌نشینی در نوروز برای بختیاری‌ها شگون ندارد، بدین روی زنان و مردان ایل رخت سوگ از تن به در می‌کنند. در این روزها دختران جوان به خانه بخت می روند تا نوزندگی را در نوروز در خانه و چادر خود جشن بگیرند.
پیوند سپهر و زامیاد
در بین بختیاری‌ها یک شب پیش از شب نوروز، «شب علفا» یا «شب علفه» نامیده می‌شود. در روز علفه، مردم بر سر خاک درگذشتگان می روند و در این شب افزون بر خوراک پایه که «لاآشی» یا «زیرآشی»دربرگیرنده‌ی برنج و ماهیچه بره نامیده می‌شود، «شیربرنج» نیز پخته می‌شود. در این شب جوان‌های بختیاری فانوس‌های روشن را به بام خانه‌ها و بلندی‌ها می‌برند و گاهی بر فراز تپه و کوه‌ها آتش روشن می‌کنند. این آتش به نشان شادی و میزبانی از فروهرهای درگذشتگان است.
پیشکش نوروزبر خوان بختیاری
در آستانه‌ی نوروز رخت نو بر تن کردن به ویژه رختی که پیشکش باشد در بین بختیاری‌ها بسیار شگون دارد. «سر رختی» تن‌پوشی است که از سوی خانواده داماد برای عروس و پدر و مادر عروس فراهم می‌شود.
پیش از فرا رسیدن شب نوروز و یا شب علفه بختیاری‌ها خانه‌هایشان را با عود خوش بو و دیوار خانه و چادرشان را با اسفند‌های آویزان آذین می‌کنند. در کنجی آتشدان کوچکی می‌گذارند و در آن «دینشک» دود می‌کنند. شاخه‌ای از درخت سنجد فراهم کرده و بر شاخک‌های آن خرما، سنجد و کشمش فرو و آن را برای آذین سفره هفت سین فراهم می‌کنند. در این میان اگر خانوده‌ای دختری را تازه به خانه بخت فرستاده باشد، در شب علفه برایش انگورهای خشک ریسمان شده و سنجد و نان تازه پیشکش می‌برند. جوان‌ها در شب علفا از دامن دشت مشتی گیاه و سبزه خوشبو به نشان جشن رویش چیده و به خانه می‌آورند تا در آراستن خوان هفت‌سین به کار آید.
پیوند آخشیگ‌های چارگانه و آیین‌های بختیاری
بختیاری‌ها درخوان نوروزی‌شان آتشدان یا فانوسی فروزان می‌کنند و بر این باورند که این روشنایی نباید خاموش شود تا زمانی که خود به خاموشی بگراید. دکتر عباس قنبری عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد می‌گوید: «در کنار خوان هفت‌سین بختیاری‌ها، شاهنامه ،هفت پیکر و پنج گنج دیده می‌شود. آنها بر این باورند سال نو را با اندیشه‌های ادبی و دینی آغاز کنند.»
این مردم‌شناس ادامه می‌دهد: “در هنگام نوگشت سال، بزرگترها بر سر کوچک ترها نقل و شیرینی می‌ریزند و آرزو می‌کنند زندگی در سال نو برای همه شیرین باشد. در این میان دختران شیرین زبان اسفند دود می‌کنند و با تن نازی بین اهل خانه می‌گردانند و “سردینشکی” که معمولاً مقداری پول است پیشکش می‌گیرند. در بختیاری‌ها بیشتر کودکان نوروز خوانی کرده وبا دادن نوید بهار از بزرگترها نوروزانه می‌خواهند.”
شب بعد از شب نوروز را بختیاری‌ها «بابا عید» می‌خوانند، تدارک سفره‌ی شام با بهترین خوراک‌ها در این شب شگون دارد و از این روی زن‌ها می‌کوشند برای خانواده بهترین خوراکی‌ها را آماده کنند.
تن‌پوش زنان بختیاری از رنگ طبیعت دورنیست. سرخ، سبز، آبی، زرد و گل های رنگارنگ دامن‌های بزرگ چرخانشان‌گاه در دامن دشت گم می‌شود. پیش از فرا رسیدن «سیزده به در» برخی از بختیاری‌ها در نخستین شنبه سال نو به «شنبه گردش» می‌روند. زنان از گیاهان خودرویی که «مچه» نام دارد، «آش مچه» می‌پزند و همه خانواده به شادی می‌پردازند. نخستین شنبه سال با پایکوبی محلی «سه پا» در دامن طبیعت تمام می‌شود و وعده آنها با طبیعت می‌ماند برای سیزده به در، تا پیمان وفاداری با آن تازه کنند.
