عرصه سوم:حسن روحانی رییس جمهوری پس از برگزاری مراسم تحلیف، اسامی اعضای دولت خویش را اعلام کرد. ترکیب معرفی شده برای دولت مجموعه ای از مدیران دولتهای گذشته است که بعضی از آنان سابقه وزارت نیز داشته اند. اما در این میان فعالان مدنی واکنشهای متفاوتی نسبت به ترکیب کلی کابینه و همچنین وزارتخانه های موثر در سرنوشت جامعه مدنی داشته اند.
در مجموع برخی از فعالان از کلیت ترکیب کابینه استقبال کرده اند.سعيد ليلاز تحلیگر اقتصادی و فعال مطبوعاتی فهرست پيشنهادي کابينه حسن روحاني را اميدوار کننده توصیف کرده و معتقد است این ترکیب آينده خوبي را براي کشور نويد مي دهد. “به نظر مي رسد تيمي که آقاي دکتر روحاني انتخاب کرده است تيمي بسيار پخته و کارآمد است. هر کدام در ايران و در حوزه هاي خودشان آخر توانمندي و تجربه و دانش هستند.” غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران نیز بر این باور است که ترکیب وزرای روحانی با شعارهای وی هماهنگ است. وی در عین حال برخی نقصها را این گونه توجیه کرده است:”به اعتقاد من کابينه اي که به مجلس معرفي شد نشان مي دهد روحاني از شعار اعتدال و خرد گرايي دور نشده است، چرا که بخش اعظم کابينه با سابقه اجرايي مقبول و تجربه خوبي همراه هستند. در وزارتخانه هاي سياسي نيز معتقدم بايد به تدبير آقاي روحاني اعتماد کنيم و اينکه از برخي وزرا خوشمان نمي آيد يا آن ها مطلوب ما نيستند را ملاک قضاوت قرار ندهيم. هميشه دست رئيس جمهور براي معرفي افرادي که اصلح مي داند باز نيست.”
اما برخی از فعالان دیگر تحلیلی متفاوت از کلیت ترکیب کابینه دارند. صادق زیبا کلام استاد دانشگاه در این رابطه گفته است ليست پيشنهادي اعضاي کابينه يازدهم به مجلس ليستي ميانه است، به باور وي اين ليست پيشنهادي به مجلس چندان بر حسب انتظارات اصلاح طلبان نبود و حتي مورد طبع اصولگرايان نيز قرار نداشت. جمیله کدیوراز فعالین زنان عدم حضور زنان در ترکیب کابینه را یک شاخص منفی برای دولت روحانی ذکر کرده است. وی در یادداشتی نوشته است:”ناگفته پیداست که با دادن شعار “برابری و فرصت برابر “، فرصت برابر برای زنان ایجاد نمی شود. برابری یک رویکرد و یک نگرش است که در عمل و از همان گام نخست و روز اول خود را نشان می دهد. وقتی رییس جمهور در چینش کابینه خود از زنان بهره نگرفته آیا می شود انتظار داشت که وزرای منتخب این رویکرد را داشته باشند؟”
اما واکنشها به برخی از وزرای پیشنهادی به صورت خاص شدیدتر بوده است. عبدالرضا رحمانی فضلی نخستین وزیر پیشنهادی است که نگرانی جدی فعالان مدنی را برانگیخته است. چندی پیش کمپینی به منظور مخالفت با وزارت وی از سوی فعالان مدنی راه اندازی شد اما علیرغم آنکه شنیده شد حضور وی در وزارت کشور منتفی است نام وی در فهرست کابینه موجود بود. زیبا کلام در تحلیلی در این رابطه می نویسد:”انتخاب رحماني فضلي براي اين وزارتخانه که شايد کمترين نسبت را با کابينه و شخص رئيس جمهور و اصلاح طلبان و کارگزاران داشته باشد، عجيب است، به ويژه که از وي نه توانمندي و نه عملکرد شگفت انگيزي ديده نمي شود، مگر اينکه حضور رحماني فضلي را امتيازي بدانيم که رئيس جمهور داده است تا در ادامه بتواند رأي اعتماد کل کابينه را به دست آورد. رحماني فضلي از نزديکان لاريجاني، رئيس مجلس بوده و حضور وي را شايد بايد تضميني دانست که با دادن يک مهره کابينه دولت بتواند اعضاي معرفي شده بر لبه تيغ خود را که به اصلاح طلبان نزديک هستند، به سلامت به سرمنزل مقصود ببرد.” این همان فرضیه ای است که پیشتر نیز فعالان کمپین مخالفت با وزارت رحمانی فضلی مطرح کرده بودند.
در هر صورت روحانی خود اعلام کرده که برای انتخاب وزرایش تحت فشار هیچ فرد یا گروهی قرار نداشته است و همه وزرا را خود انتخاب کرده است. رحمانی فضلی پس از معرفی اعضای کابینه، برنامه خویش را ارائه کرده است. برنامه ای که گرچه در آن اشاراتی به آزادیها و حقوق نهادهای مدنی و تقویت آنان شده است اما عباراتی کلی و مبهم است و در عین حال نوع نگرش به موضوع نهادهای مدنی در این برنامه می تواند نگرانی ها نسبت به افزایش دخالت دولت در حوزه جامعه مدنی را دامن بزند.
اما وزرای پیشنهادی برای وزارتخانه علوم، کار و آموزش و پرورش مورد استقبال فعالان مدنی قرار گرفته اند. پیش از اعلام اسامی کابینه جمعی از دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه علامه طباطبایی با ارسال نامه ای به «حسن روحانی» رئیس جمهور منتخب، خواستار احیای فضای آكادمیك در دانشگاه ها شده بودند. آنان همچنین خواستار آن شدند تا وزیر علوم آینده شخصیتی برآمده از جریان دانشگاهی کشور باشد و پشتیبان دانشجویان باشد. از این رو وزیر پیشنهادی که پیشتر سرپرست و قائم مقام این وزارتخانه بوده است و خود نیز به چهره دانشگاهی و حامی حقوق دانشجویان معروف است توانسته انتظارات بخشی از فعالان دانشجویی را برآورده کند. این در حالی است تشکیلات بسیج دانشجویی با این پیشنهاد مخالفت کرده است.
پیشنهاد علی ربیعی برای وزارت کار نیز مورد حمایت تعدادی از تشکلهای کارگری قرار گرفته است. بیست تشکل صنفی کارگری در قزوین، اتحادیه کارگران قراردادی و تعدادی از تشکلها و فعالان مستقل کارگری طی امضای طوماری از این پیشنهاد حمایت کرده اند. علی ربیعی پیشتر به عنوان مسئول دبیرخانه شورای امنیت ملی و از اعضای موسس خانه کارگر بوده است و سابقه همکاری نزدیکی با حسن روحانی دارد.
محمد علی نجفی نیز از دیگر وزرایی است که با استقبال معلمان و فرهنگیان روبرو شده است. رحیم عبادی که عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان و یک فعال فرهنگی است از حمایت تشکلهای صنفی معلمان؛ سازمان معلمان، کانون صنفی معلمان، انجمن اسلامی معلمان و انجمن مدرسان دانشگاه فرهنگیان از نجفی خبر داده و گفته است بعد از زمانی که کمیته‌های کاری برای انتخاب وزرا در ستاد روحانی تشکیل شد، ۵ تشکل فعال در آموزش و پرورش به صورت دسته جمعی حمایت خود را از نجفی اعلام کردند و بالا‌ترین امتیاز را به آقای نجفی برای تصدی پست وزارت آموزش و پرورش دادند.
اماعلی جنتی گزینه معرفی شده برای وزارت ارشاد تا کنون با واکنش مثبت یا منفی از سوی فعالان مطبوعاتی، فرهنگی و هنری مواجه نشده است اما آنچه که هست وی گزینه مطلوبی برای فعالان و نهادهای مدنی این حوزه نبوده زیرا تا کنون مورد استقبال آنان قرار نگرفته است. در عین حال وی وعده داده است که با مدیریت وی فضای فرهنگی کشور تلطیف خواهد شد.
با اینکه اعضای دولت از سوی رییس جمهوری معرفی شده اند اما بیم ها و امید ها نسبت به ترکیب نهایی کابینه همچنان باقی است و این احتمال وجود دارد که برخی از وزرای مورد حمایت نهادهای مدنی با رای عدم اعتماد از سوی مجلس روبرو شده و نتوانند در ترکیب نهایی دولت حضور یابند.
محمدرضا سرداری
