عرصه سوم-نعیمه دوستدار: دهم اکتبر را برخی از نهادهای حقوق بشری روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام نام‌گذاری کرده‌اند. در ایران تعداد سرانه اعدام سالانه بیش از کشورهای دیگر جهان است. در سال ۲۰۱۳ بیش از ۴۰۲ نفر در ایران اعدام شده‌اند. بسیاری از این اعدام‌ها در ملاءعام انجام می‌شوند در سال جاری، ۵۳ اعدام در ملاءعام در ایران به وقوع پیوسته است. سازمان ملل متحد و فعالان حقوق بشر و مخالفان مجازات اعدام، همواره نسبت به نحوه استفاده ایران از احکام اعدام واکنش نشان داده‌اند و به خصوص در زمینه محکومیت‌های مربوط به مواد مخدر که ایران همواره از مجازات اعدام در مورد آنها استفاده می‌کند، ابراز نگرانی کرده‌اند.
قوانین بین‌المللی می‌گویند که استفاده از حکم اعدام تنها باید به جرائم جدی محدود شود وگزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور اعدام‌های فراقضایی و خودسرانه اعلام کرده است که جرائم مربوط به مواد مخدر جزو جدی‌ترین جرائم نیستند.
هرچند به صورت مقطعی اقداماتی از سوی فعالان حقوق بشر ایران برای مقابله با شیوع و گستردگی اعدام در ایران انجام می‌شود، اما کمتر گروهی به شکل مستمر و پیگیر بر روی این موضوع متمرکز شده و آن را هدف خود قرار داده است. در ایران و در خازج از کشور، به شکل ناپیوسته تلاش می‌شود تا جلوی اجرای برخی از حکم‌های اعدام گرفته شود و فعالان حقوق بشر معمولا در گزارش‌های خود به این موضوع اشاره می‌کنند.
مقابله فعالان ایرانی با اعدام
امسال نیز در آستانه روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام، برخی از گروه‌های فعال تجمعاتی را در کشورهای مختلف برگزار کردند، هرچند این تجمعات عمدتا از سوی برخی گروه‌های خاص برگزار شد و شمول و گستردگی چندانی نداشت.
کمپين بين‌المللی حقوق بشر در ايران و مرکز اسناد حقوق بشر ايران نیز در آستانه روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام بيانيه ای مشترک صادر کردند و در آن از شمار بالای اعدام در ايران انتقاد کردند. آنها از مقام‌های جمهوری اسلامی ايران خواسته‌اند روند استفاده از مجازات اعدام را متوقف کنند. تنها در دو هفته بین ۲۰ شهریورماه تا سوم مهرماه، ۵۰ تن به خاطر جرائم مرتبط با موادمخدر اعدام شده‌اند.
همچنین در دو ماه گذشته، ۱۲۵نفر در شهرهای مختلف ايران اعدام شده‌اند و برای ده‌ها تن ديگر هم حکم اعدام صادر شده که در انتظار اجرای آن هستند.
این دو سازمان حقوق بشری اضافه کرده‌اند که با نزدیک شدن روز جهانی علیه مجازات اعدام در تاریخ ۱۸ مهرماه، قوه قضاییۀ ایران باید قوانین و مقررات صدور احکامی که مجازات مرگ را تجویز می‌کنند، بررسی کند و این مقررات را مطابق استانداردهای بین المللی مورد تجدید نظر قرار دهد.
هادی قائمی، مدیرکمپین المللی حقوق بشر در ایران گفته: “درحالی که آقای روحانی تلاش کرد تصویر ملایم‌تری را از ایران در سطح بین‌المللی در جریان سفر دو هفته پیش خود به نیویورک ترسیم کند، اما در عرصه داخلی و مثلا در زمینه تعداد زندانیانی که در پی محاکمات ناعادلانه و سوال برانگیز حکم اعدام می‌گیرند و اعدام می‌شوند اوضاع برهمان روال قبلی است. افزایش تعداد افرادی که به دار آویخته می‌شوند بعد از تحلیف آقای روحانی غیرقابل دفاع است.”
کمپین بین‌المللی حقوق بشر همچنین تاکید می‌کند که در ایران “نگرانی‌های جدی در خصوص حقوق قانونی قابل دسترسی متهمان در پرونده‌های اعدام وجود دارد.”
بر اساس این گفته، بسیاری از متهمان به روند عادلانه دادرسی دسترسی ندارند و به مشاوره حقوقی نیز دسترسی مکفی ندارند. استانداردهای جمع‌آوری و بررسی مدارک و شواهد در این محاکمات، به خصوص در مواردی که توسط قوه قضاییه ایران جرائم امنیتی تشخیص داده می‌شوند، بسیار پایین‌تر از عرف بین‌المللی است.»
یکی دیگر از نگرانی‌های موجود در این زمینه برای فعالان مدنی و حقوق بشر این است که از مجازات اعدام به عنوان ابزاری برای ساکت کردن اعتراضات سیاسی، به‌خصوص علیه اقلیت‌های قومی استفاده شود.
بر اساس خبری که در سایت کمپین بین‌المللی حقوق بشر منتشر شده، برای نمونه احکام اعدام شش فعال سنی کرد و چهار مرد عرب ایرانی اخیرا توسط دیوان عالی کشور تایید شده و این افراد در حال حاضر هر لحظه با خطر اعدام روبه‌رو هستند. بر مبنای شیوع این نوع اعدام‌ها این باور وجود دارد که مجازات اعدام اقلیت‌ها و افراد طبقه پایین و محروم را بیشتر تهدید می‌کند.
با توجه به گستردگی و مبنای شیوع این اعدام‌ها به نظر می‌رسد ضرورت دارد که فعالان مدنی و اجتماعی به خصوص در داخل ایران با حساسیت بیشتری روند این موضوع را دنبال کنند و یا تشکیل کمپین‌های منسجم‌تر، از فضای به وجود آمده در ایران پس از انتخابات اخیر ریاست جمهوری برای کاهش میزان اعدام‌ها استفاده کنند.
در همین راستا بنیاد عبدالرحمان برومند نیز به مناسبت سالروز مبارزه برای لغو مجازات اعدام، اقدام به انتشار ترجمه گزارش سازمان عفو بین الملل با این مضمون که مجازات اعدام چرا باید لغو شود کرده است. لینک این گزارش را این جا می توانید بخوانید.Mojazat Edam Chera Bayad Laghv Shavad
