عرصه سوم- بارها شنیده‌ایم که یک دست صدا ندارد و یا با یک گل بهار نمی شود. می‌دانیم که همکاری و کار گروهی یکی از پیش شرط های مهم برای اجرای هر فعالیت جمعی است. پیشرفت اجتماعی تنها با شناخت دقیق مشکلات و مصائب مردم، اتخاذ سیاست‌های مناسب از طرف دولت مردان، همدلی و اتحاد میان مسئولان و مسئولیت پذیری مجریان، فداکاری و درستکاری امکان‌پذیر است.
از سوی دیگر برپا کردن شبکه‌ها و سازمانهای مردم نهاد نیز تنها با کار بی‌وقفه و بدون چشم داشت مادی برای شهروندان هر جامعه امکان‌پذیر است. افراد علاقه‌مند به پیشرفت و بهبود وضعیت جامعه بازیگران اصلی درساختن شبکه های مدنی کوچک و بزرگ هستند. آنها با صرف وقت و انرژی خلاقیت و ایده‌های خود را در عمل به کار می‌گیرند. از مشکلات و نابسامانی ها نمی هراسند.با موانع و کارشکنی ها روبرو می شوند. سختی‌ها را تحمل می‌کنند و می‌دانند که به قول معروف کار نیکو کردن از پر کردن است.
بنیاد های محلی و سازمان هایی با اهداف خاص مثلاً در زمینه ریشه‌کن کردن بیسوادی، مواظبت از سالمندان،حفظ محیط زیست و غیره در کنار جنبش های اجتماعی مانند جنبش زنان، یا احیای حقوق بشر و دموکراسی بخشی از جامعه مدنی را تشکیل می دهند. این نهاد های مردمی فاصله و فضای میان جامعه، دولت و حوزه اقتصادی را پر می کنند.
شرط مهم و ابتدایی در ایجاد شبکه و بنیادهای مردم نهاد فعالیت خلاقانه، کار حرفه ای ،مستمر و داوطلبانه است. به این معنی تمام اقدامات خودجوش و آگاهانه شهروندان در پیشبرد جامعه و یا همیاری در هنگام وقوع حوادث، جنگ و فجایع طبیعی را هم می‌توان «کار داوطلبانه» نامید. از زمان انقلاب صنعتی مفهوم « کار» با پرداخت «مزد» بیش از پیش عجین شده و «کار بدون مزد»در حاشیه قرار گرفته و یا بخشا حذف شده است. و کار بدون سود، خارج از بازار رسمی اشتغال و تمام انواع غیررسمی فعالیت‌ها در جهت پیشبرد پروژه ای اجتماعی در حوزه فعالیت‌های مردمی قرار دارند. وابستگی جوامع به کار داوطلبانه چه در زمان وقوع حوادث ناگوار و غیر از آن همواره وجود داشته و جامعه همیشه به آن نیازمند است.
در پایان قرن بیستم با گسترش آموزش، خدمات عمومی و هم اوج گیری جنبش های مدنی توجه و ارج نهادن به همیاری و همکاری رایگان مردم بیش از پیش اهمیت یافت. امروزه می‌توان به نقش مؤثر و وسیع خود مردم مثلاً در جوامع غربی در گسترش شبکه های کمک رسانی و ارائه خدمات خوب و ارزان به شهروندان اشاره کرد.
همیاری و همکاری بدون چشم داشت مادی، احساس ستایش و تقدیر مردم را برمی انگیزد. افرادی که وقت و انرژی خود را برای تحقق یک پروژه اجتماعی به کار می گیرند. به اراده فردی،به اراده جمعی و هم امکان پیشرفت، فرهنگ سازی و دگرگونی ایمان دارند. درجوامعی که مردم به آزادی فردی، عدالت اجتماعی و رفاه نسبی دست یافته و آزادی بیان و گردهمایی به رسمیت شناخته شده، به طبع درجه رضایت اجتماعی بالا است. دراین شرایط توجه مردم به کمک رسانی و احساس مسئولیت اجتماعی افزایش می یابد. شهروندان در اجرای یک پروژه خدماتی در ارتباطی رودررو با یکدیگر قرار می گیرند. با مشکلات یکدیگر آشنا می‌شوند و از یکدیگر می آموزند و با همکاری با یکدیگر راه حل مناسب ارائه می دهند. فرهنگ سازی در زمینه انتقال آگاهی و تجربیات ، کمک رسانی و ارتقا مسئولیت فردی و جمعی یکی از وظایف اصلی کنشگران مدنی است.
کنشگران اجتماعی برای ارائه خدمات گوناگون به گروه‌های آسیب‌پذیر و یا دوام همکاری و کار گروهی در یک جنبش اجتماعی مانند حقوق بشر و یا حمایت از محیط زیست به شبکه ای از داوطلبان کارآزموده نیاز دارند. شناخت هر چه بیشتر از چگونگی جذب مردم به کار داوطلبانه و به کار گیری تجربیات کشورهای دیگر دراین زمینه می‌تواند برای سازمانهای مردم نهاد درایران راه گشا باشد.
برای آموزش بیشتر در این زمینه عرصه سوم به انتشار یک سری از مقالات آموزشی در زمینه اهمیت “کار داوطلبانه” در ساختن جامعه مدنی در ایران اقدام خواهد کرد.
