عرصه سوم– نرگس محمدی وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر برنده جایزه سال 2011 بنیاد تاریخ سوئد باردیگر در زنجان بازداشت شد. به گزارش کمیته گزارشگران حقوق بشر و به نقل از زندانیان سیاسی زن در زندان اوین نرگس محمدی نایب رئیس کانون مدافعان حقوق بشر در روز یک‌شنبه این هفته به زندان اوین منتقل شده است. او قبلا در خردادماه 1389 هم دستگیر و زندانی بود. و به علت بیهوشی و فلج عضلانی در زندان مدتی هم در بیمارستان بستری شد. نرگس محمدی در دادگاه به اتهام فعالیت علیه امنیت ملی ، عضویت درکانون مدافعان حقوق بشر و فعالیت تبلیغی علیه جمهوری اسلامی به شش سال زندان محکوم شده است. نرگس محمدی مانند نسرین ستوده حقوق دانان زندانی مادر دو فرزند خردسال است.
تقی رحمانی، از فعالان ملی– مذهبی و همسر نرگس محمدی که در سال‌های اخیر بارها بازداشت شده در اسفند ماه سال گذشته ایران را به صورت مخفیانه ترک کرد. او چندی پیش در نامه‌ای که در این مورد نوشته بود، اعلام کرد که همسرش حاضر به ترک ایران نشد و با فرزندانش در ایران خواهد ماند. درحال حاضر مادر بیمار نرگس از دوقلوی های شش ساله او نگهداری می کند.
رادیوی دویچه وله فارسی ، با تقی رحمانی مصاجبه ای کرده است که بخشی از آن را دراینجا می خوانید:
“خانم نرگس محمدی نایب رییس کانون مدافعان حقوق بشر هستند و همان‌طور که اشاره می‌کنید، پیش از این اعضای بنیان‌گذار این سازمان، از جمله آقایان سیف‌زاده، دادخواه و سلطانی حکم‌های سنگین گرفته‌اند، یا خانم شیرین عبادی در خارج از کشور هستند، خانم نسرین ستوده در این ارتباط الان در زندان هستند. فکر می‌کنیدبازداشت خانم نرگس محمدی در این زمان به چه علت صورت گرفته است؟
بخشی از آن ممکن است به خاطر فشار روی من باشد و بخشی هم ممکن است به خاطر فعالیت‌های حقوق بشری‌اش باشد. واقعیت این است که کانون مدافعان حقوق بشر گام درستی برای نزدیکی اسلام با حقوق بشر برداشت و معتقد بود که اندیشه‌های متفاوت در ایران باید حرف بزنند و مقداری هم باید تعامل کرد با گرایش‌های مذهبی و روشنفکری یا حتی روحانی در مورد تحقق حقوق زنان و امثالهم. این جریان مفیدتری در ایران است و همین مفید بودن باعث شد که کانون زیر فشار بیشتری قرار بگیرد. کانون می‌توانست هم زبان حقوق بشری داشته باشد، هم زبان ملی داشته باشد و هم با زبان مذهبی جامعه تعارض نداشته باشد.
خُب جریان بنیادگرا در ایران، این زبان را قبول ندارد و این زبان را خطرناک‌تر از زبانی می‌داند که یک نفر بیاید بگوید اسلام اصلاً با حقوق بشر نمی‌خواند. چون آن زبان خیلی از مسائل را می‌تواند حل کند. کانون وارد دعواهای ایدئولوژیک نشد، اصول حقوق بشر را به تعامل گذاشت و گفت ایدئولوژی‌ها مختلف به آن نزدیک بشوند.
کانون مدافعان حقوق بشر این‌گونه عمل کرده و جایزه‌اش هم حکم‌های سنگینی است که به اعضای‌اش داده‌اند، یا رئیس کانون مدافعان حقوق بشر الان مهاجر است، حق برگشتن به ایران را ندارد، تحت فشار است و شاهد فشاری بودیم که به خانواده‌اش آمد.
خیلی کوتاه به این نکته اشاره کردید که ممکن است یک علت بازداشت دوباره‌ی خانم محمدی، فشار بر شما باشد. ممکن است در این مورد بیشتر توضیح بدهید؟
این هم هست؛ من از ایران که خارج می‌شدم، می‌دانستم این فشارها خواهد بود و این را به نرگس هم گفتم. نرگس، با همه‌ی این تحلیل‌ها، معتقد بود که داخل مفیدتر است. ولی ذهن انسان‌ها هم مثل پرونده‌‌های‌شان از هم جداست. یعنی تقی رحمانی یک فعال ملی– مذهبی است، با گرایش‌های روشنفکری مسلمان و یک فعال سیاسی. نرگس یک فعال حقوق بشری است.
واقعیت این است که نرگس علی‌رغم تعلقات ملی– مذهبی خودش، در کانون مدافعان حقوق بشر یک فعال حقوق بشری است، خودش را حقوق بشری تعریف کرده و مواضع‌اش هم کاملاً حقوق بشری است؛ همان‌طوری که کانون مدافعان حقوق بشر همه‌ی ایرانی‌ها را صاحب حق می‌داند و از همه‌ی حقوق آن‌ها دفاع می‌کند. من هم این‌جوری فکر می‌کنم، ولی من یک حیطه‌ی فعال حقوق بشری به مفهوم خاص‌اش نیستم، هرچند فعالیت‌های‌ام در چهارچوب حقوق بشر می‌تواند باشد.
ولی نرگس خود را این‌طوری تعریف کرده و انتظار دارد که این‌طوری با او برخورد بشود و باید دید که آیا کانون مدافعان حقوق بشر حق‌اش است که به این شکل با آن برخورد بشود؟ یعنی این زندان‌ها برای آقای سلطانی، برای آقای سیف‌زاده، این برخوردها با خانم عبادی، برخوردهای بسیار ناروا و فشار آوردن به همسرش برای مصاحبه گرفتن و امثالهم.
این‌ها همه مسائل قابل تأملی است، ولی خیلی غم‌انگیز است که کسانی که ادعای خدا و پیغمبری دارند و ادعای اعتقاد به روز قیامت دارند، چنین برخوردهایی می‌کنند. ما اعتقاد به دوتا حساب‌رسی داریم؛ یک حساب‌رسی در این دنیا و یک حساب‌رسی در آن دنیا. ولی من نمی‌دانم، قدرت آن‌چنان شیرین است که اصلاً این حرف‌ها را دیگر منتفی کرده است.
آقای رحمانی، به نظر می‌رسد که احکامی که قبلاً چند ماهه بود، در این اواخر تبدیل به احکام چند ساله شده است. این را در مورد فعالان حوزه‌های دیگر حقوق مدنی هم می‌بینیم؛ از جمله آقای رضا شهابی، فعال حقوق کارگری، که شش سال حبس گرفته‌اند. تحلیل شما در این مورد چیست؟
یک ویژگی در جناح غالب این حکومت وجود دارد که معتقد است که اگر هرگونه رابطه‌ای هم حتی با غرب بخواهد مسالمت‌آمیز بشود، ما به یک دعوای کم‌شدت با آن‌ها نیاز داریم و در عین حال باید به فعالان سیاسی و مدنی بگوییم که حواستان باشد، فکر نکنید که اگر گفت‌وگویی با غرب صورت می‌گیرد، چیزی به شما خواهد داد. ما هم‌چنان در داخل نیروی اصلی هستیم. این تحلیل آقای حسن شریعتمداری از سال ۱۳۷۹ است و مورد موافقت بیت هم هست و مطابق این عمل می‌شود. به این خاطر، آقای دکتر یزدی احضار می‌شود یا آقای رضا شهابی که یک فعال سندیکایی است که باید آزاد بشود و تشکل سندیکایی‌اش را پیش ببرد، دستگیر می‌شود. آقای حسین آقامددی را آزاد می‌کنند و حکم‌اش تمام می‌شود، اما بعد آقای شهابی را دستگیر می‌کنند.
یعنی همواره روی هر تشکل صنفی، مدنی، سیاسی و قومی در ایران فشاری هست که این فشار شدت‌اش کم و زیاد می‌شود، ولی اصل‌اش ثابت است و آن این که شما نباید کاری انجام بدهید و این خط از سال ۱۳۸۴ با آمدن آقای احمدی‌نژاد تشدید شده و هم‌چنان هم ادامه پیدا کرده و جامعه‌ی مدنی ایران، گروه‌های سیاسی و نهادهای سیاسی به شدت باید تحت فشار باشند؛
به‌خصوص آن‌هایی که در داخل کشور زمینه‌های فعالیت دارند و زبان‌شان، زبانی است که در جامعه می‌تواند حرکت‌هایی ایجاد کند، حتی حرکت‌های محدود. این فشار روی زن‌ها بوده، روی اقوام بوده، روی اصناف بوده و روی احزاب سیاسی هم بوده و دقیقاً حساب شده است و با مکانیسم خاصی صورت می‌گیرد. پس شما همیشه شاهد یک سری احکام هستید، یک سری در انتظار حکم هستند، یک سری باید زندان بروند و…
در عین حال این را هم بگویم که این جو شکسته می‌شود، ولی امیدوارم وقتی این جو شکسته می‌شود، ما بتوانیم جامعه‌ی ایران را به سوی دمکراسی برویم و دوباره دچار این تحولات نشویم. همه‌ی این تدابیری که این آقایان می‌اندیشند، از جایی پاره می‌شود، در جایی گسسته می‌شود. من این را مطمئن‌ام! ولی بیشتر به این فکر می‌کنم که وقتی گسسته شد، چطور کاری کنیم که این فضای دمکراسی و نیمه‌آزاد ایران استمرار پیدا کند.
وگرنه این سیاستی است که آقایان اعمال کرده‌اند. جز این هم راهی به نظرشان نمی‌رسد و این هم یک راه‌حل بسیار تکراری است که برای سال‌هایی جواب می‌دهد و بعد دیگر پاسخ‌گو نیست.”
برای اطلاعات بیشتر از سایت گزارشگران مجموعه فعالان حقوق بشر درایران بازدید کنید.
