عرصه سوم- خرداد ماه برای ایرانیان همواره آبستن فراز و نشیب های بسیاری بوده است. در طول سال‌های گذشته اصطلاح “خرداد پرحادثه” باب شد، که به نوعی نگرانی و حس انتظار برای وقوع حوادث تاریخی را در خود دارد. اما امسال در هفته اول خرداد چه گذشته است؟ فعالان و سازمان های مدنی با چه چالش هایی روبه رو بوده اند.
گزارش پریسا کاکایی از مهمترین وقایع هفته گذشته را می خوانید.
نقض حقوق بشر
در شرایطی که ایران رتبه دوم را در اجرای مجازات اعدام در دنیا دارد، رسانه‌ها و مراکز حقوق بشری خبر از افزایش تعداد اعدام ها در کشور می دهند. بنا براعلام دادسرای عمومی و انقلاب تهران، در اول خرداد ماه 14 نفر به اتهام قاچاق مواد مخدر اعدام شدند. این در حالی ست که سازمان عفو بین الملل آمار اعدام ها در ایران را در سال 2011، به تعداد 360 نفر اعلام کرده بود.
تقض حقوق بشر درایران تنها اجرای مجازات های شدید نیست. نداشتن حق اعتراض یکی دیگر از موضوعات حقوق بشری است. در روز اول خرداد گروهی از شهروندان ارومیه ، در پاسخ به دعوت فعالان مدنی آذربایجان و دراعتراض به خشک شدن دریاچه ارومیه و همچنین سالگرد اعتراض به چاپ کارتونی تبعیض آمیز در روزنامه ایران درسال 1385، دست به تجمعی مسالمت آمیز زدند که با برخورد مامورین دولتی مواجه شده و تظاهرکنندگان مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. نیروهای دولتی سپس تعداد زیادی را بازداشت و به بازداشتگاه منتقل کرده اند.
گزارش های دیگری از محاکمه چند تن از اعضای جامعه قومی عرب ایرانی در اهواز خبر می دهند. هم چنین در روز 31 اردیبهشت، دادستان زاهدان، مرکز استان، اعلام کرد چند تن در ارتباط با ترور امام جماعت یک مسجد، که همزمان فرمانده واحد محلی بسیج و از طرف‌داران دولت بود، در بهمن ماه، دستگیر شده اند. به ادعای دادستان شش نفر به اتهام مشارکت در این ترور بازداشت شده‌اند. از سوی دیگر، در سوم خرداد ماه، فدراسيون بين‌المللی جامعه‌های حقوق بشر به همراه جامعه دفاع از حقوق بشر در ايران، بیانیه مشترکی در اعتراض به سرکوب اقوام منتشر نمودند. این بیانیه اذعان می دارد که : ” روز 25 اردیبهشت 1391، نیروهای امنیتی در شهر راسک در استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی کشور به روی کسانی که به دستگیری 15 نفر از جمله دو امام جماعت اهل سنتِ بلوچ و خویشاوندان آنها اعتراض داشتند، آتش گشودند، که دست کم یک نفر کشته و چند نفر زخمی شدند.
روز چهارم خرداد ماه، سازمان عفو بین الملل گزارشی مبتنی بر موارد نقض حقوق بشر در ایران منتشر کرد که در آن به تشدید محدودیت آزادی بيان، آزادی تشکل و گردهمايی، بازداشت مخالفان سياسی، فعالان حقوق زنان و اقليت‌ها و ديگر مدافعان حقوق بشر، آزار همجنس گرایان، افزایش آمار اعدام به ویژه اعدام کودکان، احکام شلاق، تبعیض اقوام، عدم اجازه ورود به احمد شهید گزارشگر ویژه سازمان ملل ، کنترل رسانه ها، توقیف روزنامه ها و فیلترینگ اینترنت اشاره کرده است.
روند بازداشت ها نیز در ایران همچنان ادامه دارد. در هفته اول خرداد ماه، بسيمه کامجو، شهروند بهائی و فعال حقوق کودکان بازداشت شد. به گزارش هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ايران، مأموران حکومتی به منزل بسيمه کامجو در قشم مراجعه کرده و پس از توقيف وسايل وی از قبيل کامپيو‌تر شخصی، لپ‌تاپ، کتاب، سی‌دی، دوربين عکاسی او را با خود بردند. بسيمه کامجو پس از ديدن حکم گفت که ظاهرأ به دليل آموزش کودکان در بندرعباس او را بازداشت می‌کنند. اما وب سایت جمعیت مبارزه با تبعیض تحصیلی، دلیلی اصلی بازداشت وی را اعتقاد به دیانت بهائی اعلام کرده است.
زندانیان سیاسی
مرگ زندانی سیاسی، منصور رادپور نیز یکی دیگر از موضوعات خبرساز بود که در هفته ی اول خرداد توجه رسانه ها و نهادهای حقوق بشری را به خود جلب نمود. رادپور که در سال 1386 به اتهام هواداری از سازمان مجاهدین خلق ایران بازداشت شده بود، به مدت 25 روز توسط ماموران وزارت اطلاعات مورد ضرب و شتم شدید واقع شد به شکلی کتف و دنده های وی آسیب دید و مورد درمان نیز قرار نگرفت. او سرانجام در دوم خرداد 1391، علی رغم هفته ها بیماری و عدم رسیدگی بهداری زندان و همچنین عدم برخورداری از حق ملاقات با فرزندانش در زندان رجایی شهر کرج بر اثر سکته مغزی جان سپرد.
سوم خرداد ماه نیز حسین رونقی ملکی، وبلاگ نویس و عضو کمیته مبارزه با سانسور، در اعتراض به شرایط خود دست به اعتصاب غذا زد. این فعال مدنی، دچار بیماری کلیوی است و بنا بر تشخیص پزشکان، کلیه چپ وی از کار افتاده و باید مورد عمل جراحی قرار بگیرد. او تا کنون چهار بار مورد عمل جراحی قرار گرفته و نیازمند برخورداری از مراقبت های پزشکی ویژه است ولی مسئوولان از این امر سر باز زده و با مرخصی درمانی وی موافقت نکرده اند. او این بار، ضمن خداحافظی با خانواده خود در اعتراض به این وضعیت دست به اعتصاب غذا زده است. در حمایت از این فعال مدنی، آرش صادقی، فعال دانشجویی دانشگاه علامه طباطبایی که هم اکنون در زندان به سر می برد نیز دست به اعتصاب غذا زد. او مطالبه خود را رسیدن حسین رونقی به تمامی درخواست هایش اعلام کرده است.
کودکان کار و خیابانی
فرشید یزدانی از اعضای انجمن حمايت از حقوق کودکان ،ششم خرداد ماه، در گفت و گو با ایلنا خبرگزاری کار ایران،اعلام کرد: ” حدود 4.5 درصد کودکان کار و خيابانی به ويروس ايدز آلوده هستند که اين رقم ۴۵ برابر متوسط کشوری است، و با میزان شيوع اين بيماری در ميان زنان روسپی برابری می کند.” او معتقد است: ” بر اساس پژوهش‌ها در ايران ۲۰ درصد از کودکان کار تجربه استفاده از مواد مخدر را دارند و ۴۰ درصد نيز مشروبات الکلی را تجربه کرده‌اند.” وی رشد تورم و بحران‌های اقتصادی را موجب تضعیف خانواده ها و در نتیجه ورود بیشتر کودکان به بازار کار می داند.
کارگران
در اولین روز خرداد ماه فریبرز رئیس دانا، اقتصاد دان و فعال حقوق کارگران بازداشت شد و به گزارش کانون مدافعان حقوق کارگر، وی برای اجرای حکم یک سال زندان به اوین منتقل شد. او پیش از این در آذر ماه 1389، پس از گفت و گو با تلویزیون بی بی سی و بیان انتقاد خود نسبت به برنامه هدفمند کردن یارانه ها در دولت احمدی نژاد بازداشت و پس از یک ماه با قرار وثیقه آزاد شد، اما دادگاه وی را بعدا به یک سال حبس تعزیری محکوم کرد.
از سوی دیگر، گزارشات حاکی از بیکار شدن پنج هزار کارگر در کرمانشاه است. این کارگران که سال ها در کوره های آجرپزی مشغول به کار بوده اند با بسته شدن کوره های مزبور کار خود را از دست داده و با مشکلات زیادی برای گذران زندگی خود مواجه شده اند. به گفته بعضی از آنان، طرح هدفمندسازی یارانه ها و افزایش قیمت سوخت از دلایل اصلی بیکاری آنها هستند.
زنان
اما با گرم تر شدن هوا، نیروی انتظامی موج جدیدی از حمله به زنان را آغاز کرده است. در نخستین روزهای خرداد ماه، نیروی انتظامی برخورد با زنان “بدحجاب”، هرگونه نمایش لباس زنانه حتی در مکان های زنانه و نحوه کار آتلیه داران را در صدر برنامه های خود قرار داده است. به نقل از فرمانده نیروی انتظامی، سردار حسین ساجدی نیا، زنانی که بازداشت می شوند بلافاصله به روانکاو و روان شناس مربوطه ارجاع داده شده و مشاوره می شوند. این نهاد، در مورد آتلیه ها، تالارهای عروسی، نحوه کار آرایشگاه ها و نوع پوشش زنان راننده در خیابان ها نیز هشدار داده است.
خبر مهم حوزه آموزش در هفته اول خرداد ماه آن بود که دانشجویان از این پس به جای رشته مطالعات زنان ، حقوق زن در اسلام را در پیش رو خواهند داشت. این تصمیم بر اساس مصوبه پنجاهمين جلسه شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی اتخاد شده است. به باور این شورا، رشته مطالعات زنان، با تعلیمات اسلامی ضدیت داشته و تغییر آن ضروری به نظر می رسد.
از سوی دیگر، دانشجو نیوز از موفقیت دانشجویان و اساتید دانشگاه علم و صنعت در لغو پذیرش تک جنسیتی این دانشگاه خبر داد. به گزارش این وب سایت: “همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید و در مهرماه ٩٠ اعتراضات دانشجویی به شکل سازمان یافته ای ادامه پیدا کرد و به طرق مختلف از جمله پیگیری و اعتراض نشریات دانشجویی و مصاحبه با مسئولین و اساتید مختلف پیرامون این مسئله، تشکیل کمپین های اینترنتی با موضوع اعتراض به تبعیض جنسیتی دانشگاه علم و صنعت، مصاحبه ی فعالین دانشگاه علم و صنعت با رسانه ها پیرامون این قضیه، بیانیه دانشجویان سبز دانشگاه علم و صنعت، نامه ی انتقادی هفده فعال دانشجویی دانشگاه علم و صنعت خطاب به جبل عاملی رییس دانشگاه اعتراضات در این زمینه ادامه یافت. در مراسم مختلف و از جمله جلسه ی پرسش و پاسخ دانشجویان با رئیس دانشگاه نیز یکی از موضوعات اصلی اعتراض دانشجویان موضوع تک جنسیتی نمودن رشته ها در مقطع کارشناسی ارشد بود. سر انجام در تاریخ شش خرداد و همزمان با انتشار دفترچه های انتخاب رشته ی کارشناسی ارشد، تبعیضات جنسیتی مندرج در دفترچه سال ٩٠ حذف گردید. وبدعت ایجاد شده که باعث پایمال نمودن حق بسیاری از دانشجویان دختر در سال گذشته شده بود، با پافشاری دانشجویان و اساتید دانشگاه علم و صنعت از بین رفت.”
محمد بحرينيان، رئيس کميسيون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ايران نیز، شنبه ششم خرداد ماه، آمار زنان سرپرست خانوار را در ده سال اخیر رو به افزایش دانست. خبرآنلاین، این افزایش را 58 درصد اعلام کرده است. مسئولان سازمان بهزیستی، کمیته امداد، مرکز امور زنان و نهاد ریاست جمهوری مدعی هستند که زنان مزبور را تحت پوشش قرار داده اند اما اغلب گزارش ها حاکی از شرایط نابسمان و دشواری زندگی این زنان است.
فرهنگ و هنر
چهارشنبه سوم خرداد ماه، سازمان گزارشگران بدون مرز، طی بیانیه ای در رابطه با بازداشت روزنامه نگاران، وزارت ارشاد را مکانی برای اعمال سانسور، بازجویی از روزنامه نگاران اعلام کرد. گزارشگران، احضار، بازجویی و بازداشت روزنامه نگاران را محکوم کرده و خواستار آزادی 30 روزنامه نگار و 18 وب نگار در بند شده است.
از میان نویسندگان و مترجمان، منیژه نجم عراقی، صبح روز هفتم خرداد ماه بازداشت و برای گذرندان یک سال حبس تعزیری به زندان اوین منتقل شد. او در سال 89 بازداشت و توسط دادگاه انقلاب به اتهام عضويت در کانون نويسندگان ايران، ارسال بيانيه‌های کانون نويسندگان و شرکت در تجمع‌ها بر مزار محمد مختاری، محمدجعفر پوينده و احمد شاملو، به يک سال حبس تعزيری محکوم شد.
البته سانسور و توقیف تنها به روزنامه نگاری و روزنامه نگاران محدود نمی شود. جواد شمقدری، رئیس سازمان امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دوم خرداد ماه ، مجددا خانه سینما را غیرقانونی اعلام نموده و انحلال آن را خواستار شد. اما دیوان عدالت اداری، در پی اعتراض خانه سینما به لغو این نهاد توسط وزارت ارشاد، نامه وزارت مزبور را که در دی ماه 1390، خانه سینما را منحل نموده قانونی ندانسته و آن را باطل اعلام کرد. در شرایطی که بر اساس این رای خانه سینما اعلام کرده بود که دوباره فعالیت خود را از سوم خرداد ماه آغاز خواهد کرد، خبرگزاری فارس از تجمع جمعی از نیروهای حزب اللهی که شامل اعضای کانون مستند‌سازان جهادی، هیئت هنرمندان حزب‌الله بسیج هنرمندان و جمعی از خبرنگاران خبرگزاری هنر در مقابل خانه سینما به نشانه اعتراض خبر داد. در پایان هفته نخست خرداد ماه نیز هیات رسیدگی به امور مراکز فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران رای تعطیلی دائم خانه سینما را صادر نموده و اعلام کرد در صورت ادامه کار خانه سینما با آن برخورد خواهد شد.
