عرصه سوم-درصحن: شکایت همسر، زن ناپدید شده در یکی از کانالهای فاضلاب تهران، از شهرداری، باردیگر پرونده این رویداد را به سرتیتر اخبار کشاند. آیا این بار این شکایت، شهرداری و شوراها را به چاره اندیشی برای حفاظت از جان شهروندان، وادار خواهد کرد یا با سرپوش گذاشتن بر این اتفاق، باید منتظر اتفاقات مشابه بعدی باشیم؟
آلودگی هوا، بارندگی، یخبندان وجود حشرات و حیوانات موذی در سطح شهر، همه از جمله مواردی هستند که به سادگی زندگی شهروندان ایرانی را از روال عادی خارج کرده و وضعیت آنان را بحرانی می‌کنند. مواردی که مسئولیت بخش بزرگی از آن بر عهده شهرداری و شورای نهاده شده و کارشکنی، اهمال و یا حتی تاخیر در رسیدگی به آنان گاه اثر جبران ناپذیری بر زندگی افراد دارد.
سقوط شهروندان به کانال های آب و فاضلاب که به کشته و زخمی شدن آنها منجر شده، اتفاقی است که خبر آن هر از گاهی در رسانه ها منتشر می شود ولی هیچ یک از این سوانح، نتوانسته شهرداری را به پیشگیری از تکرار آن وادارد.
در یکی از آخرین وقایع از این دست، روز دوشنبه 17 آبان و در پی یک بارندگی شدید، زن 47 ساله‌‌ایی در خیابان پاسداران به داخل کانال آب سقوط کرده و ناپدید شد. تابحال با وجود تلاش‌های آتش‌نشانی و پلیس هیچ نشانی از وی به دست نیامده است.
همسر زن گمشده، شهرداری را مقصر می‌داند و می گوید: تازه فهمیده ام همسرم نخستین قربانی این کانال نبوده و پیش از او نیز چندین بار چنین اتفاقی در روزهای بارانی در این منطقه رخ داده ولی از سوی شهرداری اقدامی برای جلوگیری از تکرار آن به عمل نیامده است.
براساس اطلاعات بدست آمده، کانال مذکور بدون حفاظ و لغزنده است و در انتها نیز به کانالی عظیم و بدون حفاظ و درپوش می‌رسد و این بدان معناست که هیچ راهی برای نجات کسی که به آستانه کانال می‌رسد وجود ندارد. به طوری که بنابه گفته این فرد حتی نیروهای آتش‌نشانی با وجود داشتن امکانات و تجهیزات ویژه هم نتوانستند کاری برای پیدا کردن همسرش انجام دهند، چرا که به دلیل ناامن بودن این مکان جان خودشان هم به خطر می‌افتاد. داستان از جایی بغرنج‌تر می‌شود که در آن شرایط که سرعت عمل نیروهای امدادی و انتظامی می‌توانست نجات بخش باشد، نیروی انتظامی نیز به دلیل نداشتن حکم قضایی، تلفن زن را ردیابی نکرد و به این ترتیب شانس ردیابی و تعیین محل وی نیز از دست رفت.
در ادامه پیگیری‌های این خانواده پیام احمدی، پسرعموی زن مفقود شده می‌گوید شهردار تهران حاضر به ملاقات با آنان نشد و در شورای شهر نیز در ابتدا کسی آنان را به حضور نپذیرفت تا آنکه در بین راه موفق به ملاقات با احمد مسجد جامعی شدند و ماجرا را برای وی بازگو کردند.
در نهایت در ادامه پیگیری‌های مکرر خانواده قربانی، معصومه آباد دیگر عضو شورای شهر تهران صبح روز 25 آبان در تذکر پیش از دستور خود با اشاره به این اتفاق خواستار ارائه گزارشی از سوی شهرداری، آتش نشانی و سایر دستگاه‌های مسوول شد.
ناصر امانی معاون برنامه‌ریزی و توسعه امور شوراهای شهرداری تهران بدون اشاره به دلایل ضعف ایمنی در مسیر کانالهای آب، گفته: «نیروهای آتش‌نشانی تمام تلاش خود را برای یافتن زن مفقود کرده‌اند و یک اسلحه غیر مجاز در مسیر جست و جو کشف کردند که این شاهد دقت نیروهای در حال جستجو است.»
حدود 2 هفته از این اتفاق می گذرد و با وجود تذکر برخی اعضای شورای شهر، هنوز شهرداری و سایر نهادها گزارشی در این خصوص ارائه نکرده اند.
اتفاق مشابه‌ای در آبان‌ماه سال‌جاری و در پی آب‌گرفتگی معابر در خرم‌آباد رخ داد و دو دختر دانشجو در کانال آبی سقوط کرده و جان خود را از دست دادند. در پی این حادثه نیز استاندار، شهرداری را مقصر دانست و خواهان عذرخواهی شهرداری خرم‌آباد از خانواده قربانیان و سایر شهروندان شد. در خرداد ماه سال 95 نیز سقوط یک کودک به درون گودالی در پارک شهدای گمنام منطقه 15 خبرساز شد و در نهایت جسد او در حوضچه آب‌نما و لوله انتقال آب کشف شد.
بعد از این حادثه به دستور محمدباقر قالیباف رئیس اداره فضای سبز منطقه، شهردار ناحیه ۴ و مسئول خدمات شهری ناحیه 4 عزل شدند و پیمانکار این بوستان هم جهت رسیدگی به مراجع قضایی معرفی شد.
کانال آبی در دزفول نیز، فقط در سال 95 جان 5 نفر را گرفته است. در مشهد نیز اتفاق مشابه‌ای برای یک کارتن خواب روی داد که نیروهای امدادی توانستند وی را از کانال خارج کرده و نجات دهند.
مطابق بند 14 ماده 55 قانون شهرداري «پر کردن و پوشاندن چاه ها و چاله هاي واقع در معابر» و بر اساس بند 2 همين ماده «نگهداري و تسطيح معابر» نیز بر عهده شهرداري است. بنابراین اگر از چاله يا چاه موجود در معبر عمومي خسارتي به بار آيد، شهرداري مسئول جبران آن است. شهرداری حتی در مواردی که خود اقدام به حفر چاه ننموده و وزارت‌خانه يا سازمان دولتي دیگری بدون هماهنگي شهرداري و بدون رعايت موارد ايمني اقدام به حفاري معابر نمايند، نیز مسئول است که با پر کردن آن يا تعبيه وسايل ايمني و علايم هشدار دهنده در اطراف محل مذکور اقدام کند.
معذرت‌خواهی مسئولان، اخراج یا تعلیق از کار، شکایت و رسیدگی قضایی به تخلفاتی که رخ می‌دهد همه مواردی است که بعد از وقوع حادثه روی می‌دهد. پرداختن به این موارد ممکن است موجب افزایش حس مسئولیت‌پذیری مدیران شهری شود اما این‌گونه حوادث که هر کجا می تواند به ندرت رخ دهد در ایران به قاعده تبدیل شده و سالانه جان ده‌ها شهروند را می‌گیرد. شاید نتوان به راحتی آلودگی هوا را در کلان‌شهرها کنترل کرد و یا درباره گرمایش زمین، خشک‌سالی و کم‌آبی راه حل کوتاه مدتی ارائه داد، اما نرده کشی کانال‌ها و ایمن کردن شهر در محل عبور و مرور شهروندان، چندان دور از دسترس به نظر نمی‌رسد.
