عرصه سوم- روشنک آستارکی: سوم ماه مه در سال ۱۹۹۴ به پیشنهاد یونسکو، از سوی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی آزادی مطبوعات نامگذاری شده است. امسال در حالی این روز را پشت سر گذاشتیم که ایران همچنین از نظر آزادی مطبوعات رتبه پایینی را به خود اختصاص داده است و از جمله کشورهایی به شمار می‌آید که بیشترین فشار را بر روزنامه‌نگاران و مطبوعات اعمال می‌کند.
سازمان خانه آزادی در گزارشی که دهم اردیبهشت منتشر شد، اعلام کرد که ایران از نظر آزادی مطبوعات در میان ۱۹۹ کشور در رتبه ۱۹۱ قرار گرفته است. بر اساس گزارش این سازمان، ایران جزو کشورهایی است که بیشترین روزنامه‌نگار را در زندان دارد.
سازمان گزارشگران بدون مرز نیز، در گزارش سال ۲۰۱۵ خود، ایران را از نظر آزادی مطبوعات درمیان ۱۸۰ کشور، در رتبه ۱۷۳، یک پله پایین‌تر از سومالی و یک پله بالا‌تر از سودان قرار داده است. ویتنام، چین، سوریه و ترکمنستان از دیگر کشورهایی هستند که وضعیت بدتری نسبت به ایران دارند. به گفته این سازمان، دست کم ۱۶ روزنامه نگار در ایران زندانی هستند که ۴ نفر از آن‌ها، از زمان آغاز ریاست جمهوری حسن روحانی و بقیه در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد زندانی شده‌اند. سازمان گزارشگران بدون مرز در سال ۲۰۱۵ اعلام کرده است در مصر ۱۱ روزنامه‌نگار، در ترکیه ۳ روزنامه‌نگار، در جمهوری آذربایجان ۸ روزنامه‌نگار، در عربستان ۲ روزنامه‌نگار، در اریتره ۱۶ روزنامه‌نگار و در ایالات متحده ۱ روزنامه‌نگار زندانی هستند.
در سالهای پیش از آن نیز ایران از نظر نهادهای جهانی جزو کشورهایی بود که بالا‌ترین آمار روزنامه‌نگاران زندانی را به خود اختصاص داده بود. در این میان تعداد زنان روزنامه‌نگار زندانی در ایران نیز قابل توجه است. روزنامه‌نگار زن بودن نه تنها در ایران که در بسیاری از کشورهای جهان، مشکلاتی خاص را به همراه دارد. بنیاد بین‌المللی رسانه‌های زنان (IWMF) در سال ۲۰۱۴ برآوردی پیرامون وضعیت روزنامه نگاران زن انجام داده بود که در آن نزدیک به دو سوم از ۹۷۷ زن روزنامه‌نگار، تأیید می‌کنند که در ارتباط با فعالیت حرفه‌ای‌شان قربانی دهشت‌آفرینی، تهدید و یا سواستفاده جنسی شده‌اند. در یک سوم این موارد روسای‌شان مسئول اقدام‌های مذکور بوده‌اند. نیمی از زنان روزنامه‌نگار قربانی آزارهای جنسی و یک پنجم مورد خشونت جسمی قرار گرفته‌اند. با وجود پیامدهای روان‌آزارانه این سواستفاده‌ها، اما همچنان در این باره سکوت قاعده است و برملا کردن استثنا.
زنان روزنامه‌نگار از مشروطه تا امروز
در ایران نیز زنان روزنامه نگار با انواع فشار و تهدید روبرو بوده‌اند. گفتنی است در زمان قاجار که زنان از ترس برخوردهای حکومتی، سواد دار بودنشان را پنهان می‌کردند، «مزین السلطنه» اولین نشریه زنانه ایران را راه اندازی کرد. مریم عمید ملقب به مزین السلطنه که دختر میر سیدرضی رئیس‌الاطباء پزشک قشون ناصرالدین شاه بود تحصیلات خود را نزد پدرش یاد گرفت، هفته نامه‌ای هشت صفحه‌ای را منتشر کرد که در داخل و خارج از کشور پخش می‌شد و اگرچه عمر کوتاهی داشت اما تحول بزرگی در دوران مشروطه به حساب می‌آمد.
زنان ایرانی که از زمان مشروطه به طور رسمی در حوزه مطبوعات فعالیت دارند اکنون نیز از فشارهای امنیتی و حکومتی در امان نیستند. زنان روزنامه‌نگار همچنان هم‌پای مردان برای آزادی مطبوعات و حق بیان در ایران تلاش و بسیاری از آن‌ها در ایران مورد بازجویی، بازداشت و صدور احکام ناعادلانه زندان قرار می‌گیرند؛ همچنین تعدادی از زنان روزنامه نگار نیز به دلیل فشارهای حکومتی و خطر صدور احکام قضایی مجبور به ترک کشور شده‌اند. سازمان گزارشگران بدون مرز مردادماه ۹۳ اعلام کرد جمهوری اسلامی با ۱۰ زن روزنامه‌نگار و وب نگار زندانی، بزرگ‌ترین زندان جهان برای فعالان رسانه‌ای زن است.
به عنوان نمونه ساجده عرب‌سرخی، روزنامه‌نگاری‌ست که به اتهام تبلیغ علیه نظام به یک سال زندان محکوم و از تیرماه ۱۳۹۳ در زندان به سر می‌برد.
پیش از ساجده عرب سرخی نیز مرضیه رسولی در تاریخ ۱۷ تیر ماه برای تحمل دو سال زندان و ۵۰ ضربه شلاق به زندان اوین فراخوانده شده بود و در تاریخ ۲۹ خرداد ۹۳ ریحانه طباطبایی، روزنامه‌نگار سابق شرق، برای سپری کردن شش ماه حبس خود و در تاریخ ١٧ خرداد ۹۳، مهناز محمدی، خبرنگار و مستندساز برای سپری کردن پنج سال محکومیت قطعی روانه زندان اوین شدند.
فرشته قاضی، ژیلا بنی یعقوب، مهسا امر آبادی، صبا آذر پیک، امیلی امرایی، نسرین تخیری، مطهره شفیعی، نرگس جودکی، یگانه صالحی، نغمه شاهی سوندی شیرازی، رویا صابری‌نژاد نیکبخت، نسیم سلطان بیگی و فریده شاهگلی از دیگر زنان روزنامه نگاری هستند که در سالهای پیش در ایران بازداشت یا به زندان محکوم شدند.
توقیف ماهنامه «زنان امروز»
تنها چند روز پیش از فرارسیدن روز جهانی آزادی مطبوعات در ایران مجله «زنان امروز» از سوی هیئت نظارت بر مطبوعات توقیف شد. به گزارش خبرگزاری مهر، هیئت نظارت بر مطبوعات در جلسه روز دوشنبه ۷ اردیبهشت خود، این نشریه را به دلیل «ترویج پدیده مغایر با ارزش‌های دینی و ملی که به ازدواج سفید مصطلح شده» توقیف کرد. این توقیف بر اساس بند ۲ ماده ۶ قانون مطبوعات صورت گرفته که بر اساس آن «اشاعه فحشا و منکرات و انتشار عکس‌ها و تصاویر و مطالب خلاف عفت عمومی» در نشریات از موارد «اخلال به مبانی و احکام اسلام» است. گفتنی است این نشریه تخصصی در حوزه مسائل زنان، به مدیر مسولی و سردبیری شهلا شرکت منتشر می‌شد. شهلا شرکت پیش از این صاحب امتیاز ماهنامه زنان بود که آن نشریه، نیز در ۲۸ بهمن ۱۳۸۶ توقیف شده بود.
