فاطمه دانشور: «سال گذشته در مجموع ۱۲هزار کارتن خواب جمع آوری شدند که ۳۰۰۰نفر آن‌ها زن بودند»
عرصه سوم- روشنک آستارکی: کارتن خوابی پدیده‌ای است که در اکثر کشورهای جهان وجود دارد و ایران هم از این مساله مستثنی نیست اما این پدیده در سالهای اخیر به صورت تصاعدی افزایش داشته و نکته متاثر کننده‌تر این که در این میان افزایش تعداد زنان کارتن خواب بسیار چشمگیر است.
در همین زمینه فاطمه دانشور، رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران شنبه هفته جاری در گفت‌و‌گویی پیرامون جمعیت زنان کارتن خواب گفت: «سال گذشته در مجموع ۱۲هزار کارتن خواب جمع آوری شدند که ۳۰۰۰نفر آن‌ها زن بودند.»
اختلاف در تعداد کارتن خواب‌ها
همزمان اکبر رجبی، مدیرعامل موسسه خیریه طلوع بی‌نشان‌ها و موسس خانه مهربانو گفته است که چهار سال قبل، تعداد زنان کارتن‌خواب در تهران، ۲۰۰ نفر بود اما این تعداد اکنون به ۵۰۰ نفر رسیده و به صورت تصاعدی هم رشد می‌کند.
این در حالی است که پیش‌تر، رحمت‌الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران نیز اعلام کرده بود که در پایتخت ایران بیش از سه هزار کارتن‌خواب زن سرگردان است.
پاییز امسال تعداد کارتن خواب‌های تهران که دیگر حضورشان برای شهروندان پایتخت عادی شده است، محمدباقر قالیباف، شهردار تهران را نیز به ارائه آمار وادار کرد. قالیباف گفته بود که پایتخت ۱۵ هزار کارتن‌خواب دارد. اما آمار بابک دین‌پرست، معاون کاهش و مشارکت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر، متفاوت است. به گفته او ۴۹ درصد معتاد و متکدی کارتن خواب کشور در استان تهران زندگی می‌کنند و تعداد این افراد در تهران، ۲۸ هزار نفر است.
سال گذشته نیز معاون خدمات اجتماعی سازمان رفاه و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران از کاهش سن زنان کاتن خواب به ۱۷ سال خبرداده بود. رضا جهانگیری‌فرد با اشاره به اینکه میانگین سن زنان کارتن‌خواب شهر به ۱۷ و ۱۸ سال کاهش یافته است، هشدار داده بود شاید به صورت موردی فردی با سن کمتر از ۱۵ سال نیز در شهر تهران کارتن‌خواب شود، اما به دلیل سن کم سریعا به مراکز بهزیستی تحویل داده می‌شود. آنچه در این میان اهمیت دارد این است که زنان کارتن‌خواب شهر تهران جوان شده‌اند.
تجمع کارتن خواب‌ها بیشتر در نقاط بی‌دفاع شهری مشاهده می‌شود و در برخی نقاط شهر مانند دروازه غار، فرحزاد، خاک سفید این افراد بیشتر حضور دارند
آذر ماه سال جاری نیز خبرگزاری مهر در گزارشی به وضعیت کارتن خواب‌های تهران پرداخت. بنابراین گزارش تجمع کارتن خواب‌ها بیشتر در نقاط بی‌دفاع شهری مشاهده می‌شود و در برخی نقاط شهر مانند دروازه غار، فرحزاد، خاک سفید این افراد بیشتر حضور دارند. همچنین برخی از بوستان‌های شهر نیز محل تجمع افراد بی‌خانمان شده است.
هر چند بنا بر خبر‌ها آخر دی ماه سال جاری فاز اول سرای مهر که ظرفیت سامان دهی به ۱۰۰ نفر از زنان کارتن خواب را دارد، افتتاح شد اما با توجه به آمار ارائه شده زنان کارتن خواب نیازمند مراکز حمایتی بیشتری در سطح کلان شهر تهران هستند.
نکته دیگری که دانشور، رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران شنبه هفته جاری بر آن تاکید کرده بهتر بودن وضعیت مردان کارتن خواب است. او دلیل این امر را زیاد‌تر بودن تعداد سامان سراهای مخصوص مردان دانسته چون شانس ماندن مردان کارتن خواب در خیابان در هنگام شب بسیار کم است.
اعتیاد و فقر عامل کارتن خوابی
معاون خدمات اجتماعی سازمان رفاه و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران گفته بود علت اصلی افزایش تعداد کارتن‌خواب‌های زن در شهر تهران اعتیاد است، زن‌ها زود‌تر از مرد‌ها در برابر اعتیاد ضربه می‌خورند و از خانواده طرد می‌شوند از این رو در هر سن و سالی به بی‌خانمانی مبتلا می‌شوند، اما دخترانی که به دلایل مختلف، خانه و محل زندگی خود را ترک می‌کنند و در اصطلاح به آن‌ها دختران فراری گفته می‌شود ممکن است در این دسته جای نگیرند.
آمار‌ها نشان می‌دهد که ۸۰ درصد از کارتن خواب‌ها معتاد هستند و در واقع علت بی‌خانمان شدن این افراد همان اعتیاد بوده است. فقر، اختلافات و مشکلات خانوادگی نیز از دیگر عوامل شایع در بی‌خانمان شدن این افراد است. حال آنکه با بررسی وضعیت کارتن خواب‌ها و اظهارات مسوولین در این باره مشخص می‌شود سازمان‌ها و نهادهای مختلف در برخورد با پدیده کارتن خوابی و ارائه خدمات و ساماندهی کارتن خواب‌ها با یک‌دیگر هماهنگی ندارند.
به عنوان نمونه رییس شورای شهر پاییز امسال با تاکید بر اینکه علاوه بر وزارت بهداشت و درمان و سازمان بهزیستی، دادستانی هم باید در این حوزه ورود کند، اعلام کرد در شب‌های یخبندان تهران در سالهای گذشته نمی‌توانستیم کارتن خواب‌ها را رها کنیم و در میان افراد کارتن خواب، دانشجویانی بودند که در وضعیتی اسفناک درس می‌خواندند که در چنین شرایطی شهرداری اقدام به انتقال آنان به گرم خانه‌ها می‌کرد و متاسفانه این وظیفه به عهده شهرداری تا امروز مانده است. مهدی چمران بر این باور است که تعداد زیاد کارتن خواب‌ها به علت افزایش مهاجرت به تهران است. در پایان این جلسه، رییس شورای عالی استان‌ها گفت: «تعامل دستگاه‌های دولتی با شهرداری هر چه سریع‌تر باید صورت گیرد و ما نیز در شورای عالی استان‌ها پیگیر آن هستیم که وظایف قانونی شهرداری مشخص شود.»
در پایان گفتنی است هرچند پاییز سال ۸۲ حدود ۴۰ کارتن خواب در شهر تهران به دلیل سرمازدگی جان باختند اما با گذشت بیش از یکدهه از آن حادثه هنوز سازمان‌ها و موسسات ذیربط در دولتی و نیمه دولتی اقدام موثری در ساماندهی این بخش از جمعیت کشور انجام نداده‌اند.
