مبارزات یک صد ساله زنان ایرانی برای رسیدن به برابری حقوقی و اجتماعی با تلاش‌های گروه‌های فمینیستی در دو دهه اخیر وارد مرحله جدیدی از حیات خود شده است. رشد و شکوفایی جنبش فعلی زنان در ایران حاصل تلاش‌های بی‌وقفه فمینیست های ایرانی در عرصه آموزش و پژوهش، در حوزه مطبوعات، رسانه‌ها و فعالیت‌های مدنی است. در این راه آنها با محدودیت‌ها و دشواری های بی شماری مواجه بوده و هستند. مبارزات حقوقی زنان برای تغییر قوانین تبعیض آمیز از دیر باز یکی از حوزه های چالش زنان در ایران بوده است.
کمپین «یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض آمیز علیه زنان» یکی از مهم‌ترین و مشهورترین کارزارهای اجتماعی برپا شده در سالهای اخیر است. این کمپین نه تنها در شهرهای ایران بلکه در سایر کشورهای جهان هم با استقبال و حمایت کنشگران جنبش فمینیستی، فعالین اجتماعی و شهروندان ایرانی روبرو شد و هم جوایز بین‌المللی از جمله جایزه معتبر سیمون دوبوار در سال 2009 را از آن خود کرد.
پنج سال پیش گروه‌هایی از کنشگران حوزه زنان پس از تجمع اعتراضی بیست و دوم خرداد سال 1385 در میدان هفت تیر در اعتراض به قوانین تبعیض آمیز که به سرکوب و دستگیری تعدادی از آنان انجامید،برآن شدند تادر ادامه پیگیری اهداف آن تجمع، به فعالیت برای ایجاد کارزاری اجتماعی در جهت رفع نابرابری حقوقی اقدام کنند. طرح اولیه کمپین یک میلیون امضا با امضاء 64 از فعالین اجتماعی و فرهنگی و با حمایت 118 نفر کار خود را آغاز کرد. کمپین در پنجم شهریور 1385 رسما فعالیت خود را آغاز کرد.
محروم بودن زنان ایرانی از حقوق برابر در زمینه‌های گوناگون مانند قانون ارث، قانون مجازات، قوانین مربوط به ازدواج و طلاق و غیره از مباحث مطرح شده در دفترچه های توضیح قوانین و جمع آوری امضا هستند. اما تلاش‌های فعالان کمپین در شهرهای ایران برای گفتگوی رو دررو با مردم در کوچه و بازار و جمع آوری امضا با مخالفت جدی مسئولین دولتی هم روبرو شد. درپنج سال گذشته گروهی از زنان و مردان فعال در این کارزار بازداشت و به زندان افتاده و فعالیت علنی برای جمع آوری امضا ممنوع شده و سایت‌های مربوط به این کمپین از جمله سایت: تغییر برای برابری، بارها فیلتر شده اند.
نحوه شکل‌گیری این کارزار و بررسی اش از زوایای گوناگون در کتابی با عنوان «کمپین یک میلیون امضاء: روایتی از درون» به قلم نوشین احمدی خراسانی، یکی از اعضای موسس کمپین در سال ۱۳۸۶ منتشر شد. نویسنده در این کتاب به ویژگی‌های این حرکت، مشکلات پیش رو و دستاوردهای کمپین پرداخته، هم چنین ترجمه انگلیسی این اثر هم منتشر شده است.
بخشی از اهداف این کمپین ( به نقل از سایت: تعییر برای برابری) از این قرارند:
جمعآوري يك ميليون امضاء، تنها يكي از اهداف محوري اين كمپين است زيرا اين كمپين اهداف ديگري را نيز مدنظر دارد يعني پيشبرد اين طرح با اهداف چندجانبه صورت ميگيرد:
1 ـ اين حرکت ، مبنايي است براي مشاركت جمعي بخشهاي وسيعي از شهروندان، در جهت تغييرات مثبت اجتماعي و رسيدن به هدفي معين و مشروع یعنی رفع تبعيضهاي قانوني عليه زنان 2 ـ يكي از هدفهاي مهم اين حركت جمعي، آشنايي و گفت و گوي رو در رو با گروههاي مختلف زنان و به طور کلی شهروندان در سطح گسترده است. ارتباط مستقيم مدافعان حقوق برابر با هموطنان، خود باعث آگاهي يافتن از نيازها و لمس مشکلات آنها در زندگي روزمره به خصوص در زمينهي مسائل حقوقي خواهد شد و متقابلا باعث افزايش آگاهي و حساسيت نسبت به نابرابريهاي حقوقي در ميان زنان و مردان ميگردد.
3 ـ از سويي اين تلاش و عمل جمعي به زنان و مردان حقطلب و عدالتخواه تجربههاي بسياري ميآموزد و ارتباط بيشتر آنان را با گروههاي مختلف در بطن جامعه گسترش ميدهد. از تبعات مثبت اين ارتباط در صورت تداوم، ايجاد زمينه براي شنیده شدن صدای زنان خاموشی خواهد شد ،که زندگی آنها تحت تاثیر این قوانین و تبعیضات آن دستخوش مشکلات فراوان است.
4 ـ اساس اين کمپين، اعتقاد به افزایش آگاهي از طریق ايجاد گفتگو ميان شهروندان و آموختن فعاليتهاي جمعي و دموكراتيك يعني ایجاد اصلاحات از پايين و از درون جامعهي مدني است .
بنابراين، پايهي اين عمل جمعي، اعتقاد به ضرورت تقويت حوزه عمومي و اعتقاد به توانمندسازي زنان است و باور به اينکه تنها تغييراتي ماندگار و ريشهاي هستند که از بطن جامعه ميجوشند و نتيجهي آشنايي مستقيم با دردها و لمس مشكلات، است .و نيز آگاهي از اين امر که مشكلات حقوقي، مشکل فردي و خصوصي نيست و شمار زيادي از زنان با تبعات تلخ آن دست و پنجه نرم مي کنند.
5 ـ يكي ديگر از اهداف اين كمپين آن است كه تلاشگران آن ، در عمل و تماس مستقيم با شهروندان جامعهي خود، متوجه شوند كه بدون تحمل سختي، بدون پرداخت هزينه و البته اتحاد و همدلي، هيچ بيعدالتي و تبعيضي قابل تغيير نيست. همدلي و همكاري صميمانهي مدافعان حقوق برابر و انساني در راستاي پيشبرد اين پروژهي عدالتخواهانه، بيترديد روحيه مشاركت در سرنوشت كشور را در ميان خود كوشندگان و متقابلا در ميان شهروندان ايجاد خواهد كرد. تاريخ مبارزات دموكراتيك زنان در ديگر کشورها، بخصوص کشورهايي با نوع حکومت و آداب و رسوم نزديک تر به ما ايرانيان نيز چيزي جز اين به ما نميآموزد. اين مبارزه راهي دشوار و طولاني است و مسير اصلي آن نه از مجاري و معادلات قدرت، مردان و زنان قدرتمند و…..، بلکه بسیار ساده از طريق آگاهي و حساسيت تک تک زنان و شهروندان عادي نسبت به حقوق خودشان و درك موقعيت و جايگاهشان در جامعه ميگذرد.
6ـ اجراي موفق اين كمپين نشان خواهد داد كه خواستهي برحق تغيير قوانين تبعيضآميز محدود به تعداد محدودی از زنان نيست. بلکه اين خواسته، خواستهاي كاملا فراگير است و تعداد بسيار زيادي از زنان و مردان ايراني از نابرابري هاي حقوقي موجود در قوانين ايران رنج ميبرند و هرکدام از آنان با توجه به زمينه هاي فرهنگي و ميزان امکاناتشان نسبت به آن واکنش نشان مي دهند. نتايج اين عمل جمعي نشان خواهد داد خواستهي تغيير و اصلاح قوانين، خواستهي طيف خاصي از زنان نيست. انگهايي که اغلب به مدافعان حقوق برابر و زنان فعال به منظور خاموش كردن آنها زده مي شود از جمله: بيدردي، تعلق به طبقات مرفه جامعه ، خودنمايي و …. واقعا صحت ندارد، چون اين قوانين ناعادلانه بر زندگي همهي زنان اعم از باسواد و بيسواد، طبقات مختلف اجتماعی ، مجرد و متاهل، روستايي و شهري، كم و بيش تاثير ميگذارد.
برای اطلاعات مربوط به کمپین یک میلیون امضا می توایند به سایت: تغییر برای برابری مراجعه کنید.
